به گزارش اشراف- حامد حسین عسکری: علامه سید محمدحسین طباطبایی (ره) چهره تابناک و درخشانی است که نام و یاد او، نماد خردورزی و سیر و سلوک الی‌الله است؛ به دلیل نقش ماندگار آن عالم فرزانه در شر و ترویج تفکر علمی و منطقی در نشر معارف دینی، سالروز درگذشت ایشان با عنوان «روز کتاب و کتابخوانی» نامگذاری شده است تا فرصتی باشد برای توجه به سرچشمه‌های اصیل و زلال معرفت و دانایی.

به همین مناسبت، مروری گذرا بر آثار و یادگارهای ارزنده ایشان، می‌تواند فتح بابی باشد برای ارتباط بیشتر و عمیق‌تر با این سرچشمه‌های حیاتبخش و زندگی‌آفرین.

* تفسیر ماندگار و متفاوت قرآن کریم

آثار مرحوم علامه طباطبایی (ره) عموما در حوزه‌های تفسیر قرآن کریم، فلسفه و منطق، کلام و عقاید اسلامی و فقه، قابل تقسیم‌بندی است و می‌توان به این شرح آنها را معرفی کرد؛

– تفسیر المیزان: دائرة المعارفی از معارف و در بردارنده بحثهای اعتقادی، تاریخی، فلسفی، اجتماعی و… با تكیه بر قرآن كریم. این كتاب ثمره‌‎ای كم نظیر از بیست سال تلاش شبانه روزی علامه است. وی سبك این تفسیر را از مرحوم قاضی آموخت و در قم عملی ساخت. المیزان یكى از مهم‏ترین تفاسیر قرون اخیر در بین مسلمین است و پس از تفسیر تبیان شیخ طوسى و مجمع البیان طبرسى بزرگترین و جامع‏ترین تفسیر شیعى از نظر قوت علمى و مطلوبیت روش تفسیرى است. ویژگى مهم این تفسیر به‏كارگیرى روش تفسیرى قرآن به قرآن است. یكى از ابعاد چشمگیر المیزان پرداختن به مسائل روز چون حكومت، آزادى، عدالت اجتماعى و … است كه در هر بحث پس از بیان نظر اسلام و خصوصا شیعه به بررسى و پاسخ شبهات و اشكالات مخالفان مى‏پردازد.

از این اثر دو ترجمه موجود است، یکی از آنها که در چهل جلد به چاپ رسیده است، حاصل ترجمه عده‌ای از شاگردان و بزرگان حوزه علمیه همچون: آیت الله مصباح یزدی، آیت الله مکارم شیرازی و… است و دیگری که در بیست جلد منتشر شده است، به وسیله سید محمدباقر موسوی همدانی ترجمه شده است.

– بدایة الحكمة: كتابی كه یك دوره تدریس فشرده فلسفه برای دوست‌داران علوم عقلی در قم و سپس دانشگاههای كشور شد.

– نهایة الحكمة: این اثر برای تدریس فلسفه با توضیحی بیشتر، عمقی افزونتر و سطحی عالی‎تر تدوین شده است. بر کتاب‌های بدایة الحکمه و نهایة الحکمه شروح مختلفی نوشته شده است و می توان گفت که از جمله بهترین کتابهایی هستند که در سده اخیر در  گستره فلسفه اسلامی نوشته شده است.

– اصول فلسفه و روش رئالیسم: بینش علامه پیرامون نظرات مادیون و ماتریالیست‌ها باعث فراهم آوردن این اثر شد. این اثر با پاورقی‌های استاد شهید مرتضی  مطهری همراه است.

– حاشیه بر كفایه: كتابی در علم اصول فقه كه پیرامون قوانین استنباط احكام به بحث می‌پردازد.

– شیعه در اسلام: دوره‎ای كامل از اعتقادات و معارف شیعه در این اثر نفیس به چشم می‎خورد؛ این كتاب گرانبها به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه و بارها چاپ شده است.

* مجموعه مذاكرات با پروفسور هانری كربن.

– خلاصه تعالیم اسلام: این كتاب خلاصه‌ای از  آن چه یک مسلمان متعهد باید از آن آگاهی داشته و خود را بدان زینت دهد، بیان كرده است.

– روابط اجتماعی در اسلام : انسان و اجتماع و رشد اجتماعی او، پایة زندگی اجتماعی، آزادی در اسلام و… مباحثی است كه در این كتاب به آنها پرداخته شده است.

– بررسی‌های اسلامی:  مجموعه‎ای است زرین از مقالات استاد كه بسان دائرة المعارفی از معارف ناب اسلامی جمع‌آوری شده است.

– آموزش دین: كتابی با قلم روان و مطالبی لازم و ضروری است كه برای دانش‌آموزان نوشته شده است.

– رسالة انسان قبل از دنیا: در دنیا و بعد از دنیا، این كتاب كه اكنون با نام «انسان از آغاز تا انجام» ترجمه شده است مباحثی مفید از عوالم سه‌گانه ماده، مثال و عقل مطرح كرده و پیرامون شبهات و دغدغه خاطر جوانان مطالبی بسیار مفید و لازم ارائه كرده است.

– رساله‎هایی گوناگون درباره قوه و فعل، صفات، افعال الله، وسائط، نحو، صرف؛ این مجموعه ۲۶ رساله است كه بنا به ضرورت و نیاز جامعه توسط علامه نگاشته شده است.

– دیوان شعر فارسی: مجموعه‎ای از اشعار چشمگیر و عمیق علامه كه طی سالیان متمادی سروده شده است.

– سنن النبی: سیره و روش رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ در بین مردم و همراه خانواده در این اثر به چشم می‎خورد. این اثر اخیر توسط استاد حسین استاد ولی به زبان فارسی ترجمه شده است.

– لُبّ اللباب: مجموعه درس‌های اخلاق استاد كه از سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۶۹ قمری برای برخی از فضلای حوزة قم بیان فرموده‎اند.

– حاشیه بر اسفار: نظرات استاد فرزانه علامه طباطبایی بر اسفار در این كتاب جمع آوری شده است.

یاد و نام بزرگانی همچون علامه طباطبایی، استاد مطهری، آیت‌الله بهشتی همیشه یادآور خردورزی و معرفت عمیق دینی و پی‌ریزی پایه‌های معرفتی انقلاب اسلامی بوده و اساسا رمز موفقیت و ماندگاری انقلاباسلامی و بخصوص نسلاول انقلاب نیز، همین بهره‌گیری عمیق از آثار بزرگانی همچون علامه (ره) بوده است.

امروز و در کوران جنگ شناختی دشمن هم، زیربنا و پایه محکم برای صیانت از هویت نسل جدید، بازگشت دوباره و البته هنرمندانه به این سرچشمه‌های معرفت و دانایی است.