اشراف – حامد حسین عسکری: انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شد و از خردادماه سال آینده، این دوره از مجلس فعالیت خود را آغاز می‌کند. شرایط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور به گونه‌ای است که افکار عمومی از وکلای خود انتظار برنامه‌ریزی و ریل‌گذاری برای اصلاح شرایط فعلی را دارند.

در حوزه فرهنگی و اجتماعی، مسائل مختلفی در کشورمان وجود دارد که باید نقطه ثقل و تمرکز نمایندگان به ویژه در کمیسیون‌های تخصصی فرهنگی، اجتماعی، آموزش و تحقیقات و … بر حل این مسائل متمرکز باشد. یکی از این بخش‌ها، حوزه آموزش و پرورش است که در دل آن، مسائل و معماهای مختلفی از مدیریت بودجه و اعتبارات گرفته، تا نظام تربیت معلم و عدالت آموزشی، از مهمترین آنها هستند.

کمبود همیشگی بودجه در مقایسه با نیازهای آموزش و پرورش و حساسیت آن، آشفتگی در فرایند جذب معلم و بی‌اعتبار شدن دانشگاه فرهنگیان، گسترش قارچ‌گونه مدارس غیرانتفاعی و تضعیف عدالت آموزشی و مواردی از این قبیل، از جمله نکاتی است که می‌طلبد نمایندگان در مجلس آینده با بهره‌گیری از ابزارهای قانونگذاری و نظارتی خود، به دنبال علاج حداقل بخش‌هایی از این مشکلات باشند.

در این جریان، مرور فرازهایی از بیانات رهبر حکیم انقلاب در باب مسائل آموزش و پرورش، می‌تواند چراغ راه وکلای جدید مردم و مشاوران آنها باشد تا با درک درست و دقیق‌تر از واقعیت‌های نظام آموزش و پرورش، برای اصلاح این فرایند غلط اقدام کنند.

* حمایت بودجه‌ای؛ رسالت مجلس

رهبر انقلاب درباره مسئله حمایت از آموزش و پرورش می‌گویند: «مجلس و دستگاه‌های گوناگون و مرتبط -[یعنی سازمان] برنامه و بودجه و دیگران- هم باید کمک کنند. نگاه به آموزش و پرورش، نگاه به یک دستگاه مصرفی نباید باشد؛ نگاه به یک دستگاه زیربنائی باید باشد. شما اگر چنانچه مبالغ میلیاردها خرج کنید برای اینکه مثلاً یک سد بسازید یا مثلاً یک بزرگراه بسازید، هرگز فکر نمیکنید که پولتان را مصرف کردید و مثلاً هدر دادید. آموزش و ‌پرورش بمراتب، بمراتب، مهم‌تر از دستگاه‌های سازندگی دیگری است که در کشور وجود دارد. اینجا جای سرمایه‌گذاری است؛ شما در واقع هرچه اینجا پول خرج میکنید، دارید سرمایه‌گذاری میکنید، دارید زیربنا میسازید؛ این را بایستی همه [توجّه کنند]؛ هم مجلس توجّه کند، هم دولت توجّه کند».

* لزوم تقویت «تربیت معلم»

چند سالی است که دانشگاه فرهنگیان با اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، برای تربیت معلمان متخصص و متعهد تشکیل شده، اما داستان دنباله‌دار استخدام‌های خارج از قاعده، همچنان گریبان‌گیر نظام تعلیم و تربیت است که می‌طلبد مجلس آینده، مراقب این مسئله باشد.

رهبر انقلاب در این باره تاکید کرده‌اند: «… مسئله‌ جذب معلم (مهم) است؛ از کجا معلم پیدا کنیم؟ چه جوری معلّم تربیت کنیم؟ به نظر من این دو دانشگاهی که شما دارید، بسیار چیزهای خوبی است. من سال ۹۷ در دانشگاه فرهنگیان همینها را گفتم. دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجائی یکی از آن بهترین مراکزی است که در کشور برای مسائل فرهنگ و مانند اینها به وجود آمده. باید این جور باشد که حتی یک معلم از غیر این مسیر وارد آموزش پرورش نشود. ما دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجائی را جوری ظرفیّت‌سازی کنیم و جوری سازماندهی کنیم که همه‌ی معلّمین به قدر کفایت بیایند از اینجا عبور کنند و وارد آموزش و پرورش [بشوند]. حتّی دوره‌های کوتاه‌مدّتی که حالا برنامه‌ریزی شده و دوره‌هایی که وجود دارد، مثلاً یک‌ساله و مانند اینها هم در سایه و در ضمن و با مسئولیّت این دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجائی باشد؛ این کار بسیار لازمی است. خب، پس یک نکته این شد که مسیر عبور معلّم و ورودش به آموزش پرورش صرفاً از اینجا باشد. حالا من اینجا به عزیزان مجلس هم سفارش کنم این طور نباشد که یک جوری تصویب کنند که مثلاً یک جمعی، یک وقت بی‌حساب به شکل برف‌انباری، همین جوری وارد آموزش پرورش بشوند؛ این جوری مصلحت نیست. هر کاری انجام میگیرد، ورودی معلّمین [باید] از طریق این دو دانشگاه باشد».

* مدارس غیرانتفاعی و تهدید «عدالت آموزشی»

حضرت آیت‌الله خامنه ای همچنین درباره مسئله «عدالت آموزشی» چنین گفته‌اند: «بنده مکرّر در مورد عدالت آموزشی صحبت کرده‌ام. اینکه باید دانش‌آموز ما در فلان نقطه‌ی دوردست با دانش‌آموز ما در فلان محلّه‌ی تهران از لحاظ نصیب آموزشی تفاوتی نداشته باشد، یک اصل است؛ حالا یک وقت، یک کسی استعداد بیشتری دارد -که اتّفاقاً در این مراکز دوردست استعدادهای برجسته، استعدادهای درخشان گاهی مشاهده میشود- [این اشکال ندارد]. بایستی ما کاری کنیم که همه بتوانند از سهم مناسب خودشان در آموزش پرورش کشور استفاده کنند. پس عدالت آموزشی به این معنا وجود دارد. البتّه حالا که مسئله‌ی آموزش مجازی و مانند این حرفها پیش آمده، یک مقداری مسئله‌ی عدالت حسّاس‌تر است، برای خاطر اینکه ممکن است همه امکان استفاده‌ی از فضای مجازی را نداشته باشند، تمکّن مالی نداشته باشند؛ باید برای این فکری کرد. حالا [اینکه] شما چه ‌کار میتوانید بکنید، [باید فکر کنید]؛ البتّه شنیدم کارهایی را شروع کرده‌اید؛ باید ادامه بدهید و دنبال کنید. و صدا و سیما بخصوص بایستی کمک کند و آموزش از طریق صدا و سیما میتواند بخش مهمّی از این را جبران کند. بالاخره عدالت آموزشی بسیار مهم است».

ایشان همچنین به یکی از راههای تقویت عدالت آموزشی اشاره می‌کنند؛ «یک نکته در باب عدالت آموزشی بحث مدارس دولتی است که مراقب باشیم مدارس دولتی جوری نباشد که دانش‌آموزی که در مدارس دولتی تحصیل میکند، احساس کند که مثلاً فرض کنید امکان قبولی‌اش در کنکور کمتر است؛ این [طور] نباید باشد. یعنی بایستی ما سطح مدارس دولتی را، هم از لحاظ آموزش و هم از لحاظ پرورش، جوری بالا بیاوریم که خود آن دانش‌آموز احساس اعتماد کند، خانواده‌ی او هم که میخواهند این فرزند را بفرستند به مدرسه‌ی دولتی، احساس نکنند که دارند او را به یک جایی بی‌پناه میفرستند و رها میکنند؛ این جوری نباید باشد. باید به مدارس دولتی به معنای واقعی کلمه رسیدگی بشود».