اشراف – مليحه عنبري: مردم در سطوح مختلف و به صورت روزانه و شايد هر ساعت و دقيقه با پليس سر و كار يا ارتباط دارند؛ از موضوع سربازي و گذرنامه و گواهينامه گرفته تا امور روزمره مثل دعاوي و شكواييه‌ها و البته امور ترافيكي. امور پليسي و انتظامي به نحو شگرفي با زندگي مردم در هم تنيده است و مي‌توان ادعا كرد كه امري در انتظام اجتماعي وجود ندارد كه پاي پليس در ميان نباشد؛ از تامين امنيت يك مدرسه گرفته تا حساس‌ترين اماكن كشور، از مقابله با سرقان خرد تا مجرمان بين المللي، ارائه خدمات عمومي از سنين كودكي تا كهنسالي همگي بخشي از وظايف سازمان انتظامي كشور شده كه در همه سطوح مردم با آن سر و كار دارند. از اين‌رو، وقتي سازمان تا اين اندازه، با مردم ارتباط دارد، رضايت مردم، اولويت و تشكيل دهنده اجزاي سرمايه اجتماعي آن قلمداد مي‌شود.

سرمایه اجتماعی در کنار سرمایه‌های مادی و انسانی برای هر سازمانی یکی از ارزشمندترین دارایی‌ها محسوب می‌شود؛ این سرمایه، برای سازمان‌های بزرگی مثل فراجا که بیشترین سطح تعامل با مردم را دارد، بیش از همه سازمان‌های دیگر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. اعتماد اجتماعی به پلیس که برآمده از سرمایه اجتماعی آن است، بیشترین تاثیر را در افزایش اقتدار پلیس و افزایش امنیت اجتماعی به دنبال دارد.

پليس به عنوان يك سازمان خدمات رساني و البته امنيتي، بايد به صورت مداوم در حال بازخورد گرفتن از مردم باشد. هركجا سطح رضايت مردم از ارائه خدمت كاهش يابد، نشان مي‌دهد كه ضعفي در اجراي برنامه‌ها وجود دارد و هركجا هم كه رضايت مردم افزايش را نشان دهد، نشان از كاركرد صحيح و درست امور دارد.

پلیس و لزوم مشارکت مردم در تامين امنيت

جامعه شناسان می‌گویند که مشارکت اجتماعی یک فعالیت ارادی است از طریق آن اعضای یک جامعه، در امور محله، روستا، شهر و کشور به صورت آگاهانه شرکت کرده و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در شکل دادن حیات سیاسی و اجتماعی آن مشارکت می‌کنند. بخشی از این مشارکت می‌تواند در همکاری با پلیس با مقابله با رذیلت‌های اجتماعی و حفظ و افزایش نظم و امنیت شکل بگیرد. این همکاری اجتماعی نیازمند احساس مسئولیت شهروندان در قبال پدیده‌های اجتماعی بوده و از سوی دیگر، نیازمند آمادگی ذهنی برای همکاری با پلیس در مواقع ضروری است که بسترهای آن باید از قبل توسط پلیس فراهم شده باشد. بخشی از این بسترها امروزه در قالب، مسیرهای ارتباطی مثل تلفن ۱۱۰ و ۱۹۷ یا مسیرهای ارتباطی در فضای مجازی با پلیس فتا تعریف شده تا مردم این آمادگی را داشته باشند که بتوانند در مواقع لزوم به همکاری با پلیس در مواجهه با پدیده‌های اجتماعی بپردازند. اما این همکاری نیازمند، یک پیش درآمد جدی‌تر است. اینکه مردم به پليس اعتماد داشته باشند.

ارزش‌هاي اجتماعي در اعتماد به پليس

محققان اجتماعی معتقدند که اگرچه بین مفاهیمی مثل مقبولیت يا مشروعيت پلیس با اعتماد به پلیس تفاوت جدی وجود دارد اما مشروعیتی ارزشمند است که با اعتماد به پلیس همراه باشد. این محققان با ذکر مثال ساده‌ای از رابطه پلیس با مردم می‌گویند: اینکه مردم معتقد باشند که «باید از مامور پلیس اطاعت کرد» نشان دهنده مشروعیت پلیس است اما اینکه «باید از مامور پلیس اطاعت کرد زیرا فرمان او درست است» نشان دهنده اعتماد مردم به پلیس است. اگر مردم صرفا به واسطه اقتدار نظامي و امنيتي از پلیس حمایت کنند، مشروعیت پلیس را قبول دارند اما تردیدهایی در خصوص اعتماد به پلیس هم وجود دارد اما اگر مردم مامور پلیس را طرف درست ماجرا بدانند، هم به مشروعیت آن اعتقاد دارند و هم به پلیس اعتماد دارند.  اعتماد به پلیس سنگ بنا و محور رضايت‌مندي مردم از پليس بوده و زمينه‌ساز ارتقاي امنيت اجتماعي قلمداد مي‌شود.

اگر در جامعه‌ای ارزش‌های اجتماعی با تهدید مواجه شود، در وهله اول این مردم هستند که نگران از دست رفتن ارزش‌هایشان می‌شوند و در این صورت، اعتماد متقابل پلیس با مردم به مقابله با ضدارزش‌ها پرداخته می‌تواند جامعه را نجات دهد اما اگر این اعتماد وجود نداشته باشد، قدرت تصمیم‌گیری مردم را مختل کرده و در نتیجه نه پلیس به نتیجه مطلوب می‌رسد و نه مردم امکان مشارکت برای مقابله با ضدارزش‌ها را پیدا می‌کنند.

بنابراين آنچه كه اقتدار پليس را تقويب كرده و امنيت اجتماعي را ارتقا مي‌دهد، رضايت مردم در وهله اول و سرايت اين رضايت به اعتماد مردم  در وهله دوم و در نهايت جلب مشاركت مردم در امور انتظامي در وهله سوم است. به بيان ديگر، اگر مردم از پليس راضي باشند، به سازمان انتظامي اعتماد مي‌كنند و در راستاي اين اعتماد با او همكاري مي‌كنند.

، هريك از اين سلسله مراتب كه به درستي عمل نكند، در نهايت به امنيت و آسايش عمومي لطمه وارد شده و زمينه را براي افزايش كج‌روي‌ها در جامعه افزايش مي‌دهد. حالا با تفاسير شايد مهمترين اولويت سردار احمدرضا رادان در مقام فرماندهي كل انتظامي جمهوري اسلامي، بررسي جدي موضوع رضايت مردم از سازمان انتظامي كشور باشد تا با بررسي نتايج مردم بتواند نقاط قوت و ضعف را بررسي و براي تقويت نقاط مثبت و رفع نقاط ضعف تلاش كند.