به گزارش اشراف – سیده معصومه معاف رودپیشی، در روزگاری که شعر و ادبیات حرف اول را می‌زد و به هر بهانه‌ای بیتی سروده و خوانده می‌شد، شاعری پرآوازه و چیره‌دست زاده شد که پرچم شعر و ادبیات آیینی را بالاتر از قبل بر قله عرفان برافراشت و او کسی نبود جز شاعر کاشانی محتشم.

به همین مناسبت چندسال پیش رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کاشان از ثبت ترکیب‌بند مشهور مولانا محتشم‌کاشانی( باز این چه شورش است که در خلق عالم است…) در فهرست میراث ناملموس کشور خبر داد که موجب شعف و افتخار تمام ایرانیان به‌ویژه شیعیان شد.

در گزارش ایسنا آمده است که مهران سرمدیان در آیین رونمایی از لوح ثبت ترکیب‌بند محتشم‌کاشانی گفت: «شعر محتشم از معدود آثاری است که درطول تاریخ باعث توسعه فرهنگ و هنر عاشورایی شده و استفاده از آن برای بزرگداشت حماسه کربلا در داخل و خارج کشور، واجد شرایط ثبت در فهرست معنوی است.»

او افزود: «در اجرای ماده ۱۲ کنوانسیون بین‌المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس براساس ماده سوم اساسنامه میراث فرهنگی کشور مصوب سال ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی، ترکیب‌بند محتشم‌کاشانی به‌عنوان گنجینه میراث شفاهی با گستره و موضوع فرهنگی ناملموس استان اصفهان به شمار ۱۷۵۱ تاریخ دهم دی‌ماه ۱۳۹۷ در فهرست میراث ناملموس ثبت شد.»

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کاشان تصریح کرد: «تاکنون ۲۸اثر از شهرستان کاشان در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است که هفت مورد آیین ششم امام حسین(ع) در نیاسر و برزک، آیین تشرف به مسلک سقایی، نخل‌گردانی کاشان و روستای علوی، شش‌گوشه کاشان،
پخت گوشت لوبیا کاشان و پخت سمنوی مشکات، مربوط به آیین‌های محرم در مناطق مختلف این شهرستان هستند.»

سرمدیان گفت: «باید میراث معنوی شهرستان را شناسایی و به مردم معرفی کنیم، سپس آنها را ثبت کنیم. میراث فرهنگی شناسنامه هر منطقه است و اهمیت موضوع را به دیگران منتقل می‌کند.»

عبدالرضا مدرس‌زاده، پژوهشگر دینی نیز گفت: «محتشم بر قله رفیع شعر دوره صفوی ایستاده است و بعد از رسمیت یافتن مذهب شیعه، در مقام ملک‌الشعرا قرار گرفت.»

او اظهار کرد: «محتشم یک مشوق به نام پریدخت داشت که دختر شاه‌طهماسب بود و مقرر کرد هرکس می‌خواهد شعر به اصفهان بفرستد باید با مهر محتشم باشد و به این صورت، کاشان را پایتخت شعر صفویه کرد.»

مدرس‌زاده افزود: «عظمت و منزلت محتشم تا به آنجا رسید که می‌توان گفت محتشم بنیانگذار مکتب ادبی کاشان است که تا زمان فتح علی‌خان صبای‌کاشانی ادامه داشت.»
این پژوهشگر دینی تاکید کرد: «بیش از ۱۰۰ شاعر این ترکیب‌بند را تضمین کرده‌اند یا جواب داده‌اند، اما کسی شعر آنها را بلد نیست و جایگاه محتشم را پیدا نکرده‌اند.»
او تاکید کرد: «با وجود آنکه اطلاعات مذهبی محتشم به‌اندازه شاعران بعد از خود نیست و شاعران متاخر محتشم، برای همه شهدای کربلا ترکیب گفتند، اما کسی هنوز به جایگاه محتشم نرسیده است.»

این مدرس دانشگاه گفت: «صباحی بیدگلی که شاگرد محتشم‌کاشانی و به‌لحاظ فنی در برخی موارد  بالاتر از  استاد خود بود، ولی ملاحت شعر محتشم را ندارد.»

مدرس‌زاده  در آخر گفت: «محتشم که فرزند یک تاجر بود سررشته محبت اهل‌بیت(ع) را پیدا کرد و جاودان شد.»

شاید از اشعار دیگر محتشم‌کاشانی کمتر شنیده باشیم، در اینجا نمونه‌ای از آن را می‌بینید:

باز ای دل شورانگیز رو سوی کسی داری

چشم از همه پوشیده بر روی کسی داری

ای آتش دل با آن کز دست تو می‌سوزم

چون از تو کنم شکوه تو خوی کسی داری

هرگل که به باغ آید می‌بویم و می‌گویم

در پای تو میرم من تو بوی کسی داری

ای دل ز سجود تو محراب به تنگ آید

ورنه نظر رگویا ابروی کسی داری

بگسل ز من ای عاقل ورنه نفسی دیگر

زنجیر جنون بر پا از موی کسی داری

ای محتشم ار دهرت همسایه مجنون کرد

خوش باش که جا در عشق پهلوی کسی داری

و یا می‌سراید:

ای صبا درد من خسته به درمان برسان

یعنی از من بستان جان و به جانان برسان

نامه ذره به خورشید جهان‌آرا بر

تحفه مور به درگاه سلیمان برسان

عذر کم خدمتی بنده به مولا کن عرض

آستان بوسی درویش به سلطان برسان

شرح افتادگی من چو شنیدی برخیز

در خرام آی و به آن سرو خرامان برسان

سر به سر قصه احوالم اگر گوش کند

زود بر گرد و به من مژده احسان برسان

ورنه بنشین و به قانون شفاعت پیشش

نامه آغاز کن و قصه به پایان برسان

نامه گر کار به جایی نرساند زنهار

تو به فریاد رس او را و به افغان برسان

از پی روشنی دیده احباب آنجا

بوی پیراهنی از مصر به کنعان برسان

محتشم باز به عنوان وفا مشهور است

قصه کوتاه کن و نامه به عنوان برسان