به گزارش اشراف – سیده مهدیه قرشی: در سال ۲۰۱۴، دولت به اصطلاح اسلامی توانست یک سوم از عراق را برای تحقق بخشیدن به ایده خلافت تصرف کند، این در حالی بود که تا سال ۲۰۱۷، این سازمان به سختی توانست بر ادعای خود مبنی بر دولت بودن باقی بماند. با این اینکه داعش توانست تلفات منطقه‌ای را از تکریت (۲۰۱۵) تا رمادی (۲۰۱۵-۲۰۱۶) و از فلوجه (۲۰۱۶) تا موصل (۲۰۱۶-۲۰۱۷) بر عراق متحمل کند، اما در شرایط فعلی با حمله به رقه ظاهرا قصد دارد همچنان به روزهای کنترل و اداره قلمرو‌اش نزدیک شود.

در واقع تلفات مردمی در عراق به معنای پایان کار داعش در این کشور نبوده است؛ کشوری که از سال ۲۰۰۳ (با حمله نظامی امریکا) تغییرات بسیاری را شاهد بوده است. بر اساس نوع عملکرد، سازمان‌های سلفی جهادی تاکتیک‌های خود را تغییر داده و به صورت زیر زمینی به حیات خد ادامه خواهند داد. البته این چرخه شناخته شده عملکردی در حال حاضر از گسترش و انقباض در موقعیت های مختلف برخوردار است، به طوریکه طی این دوره جدید انقباض، داعش به تلاش خود ادامه داده و در انتظار فرصتی برای تحقق بخشیدن به قدرت‌گیری مجدد است.

این امر در حالی شکل گرفته ایست که فعالیت زیرزمینی موجب می‌شود داعش مجبور شود ذهنیت سازمانی خود را تغییر دهد. بر همین اساس این گروه تروریستی دیگر نمی‌تواند خود را به عنوان یک دولت در نظر بگیرد، بلکه در ادامه به عنوان یک سازمان زیرزمینی شناخته خواهد شد.
چنین تغییری در ذهنیت سازمانی داعش از تاکتیک‌های نظامی و مالی برخوردار است. اگر چه بسیاری از نویسندگان در حال حاضر بر تاکتیک‌های نظامی در حال تغییر در قالب گرایش از جنگ های متعارف به غیر متعارف و نامتقارن تمرکز می‌کنند، ، اما نباید تغییر در شیوه‌های مالی این سازمان را از نظر دور داشت. زیرا منابع مالی، حامی اصلی بقای داعش به شمار می‌روند.

ایده خلافت، عقاید مذهبی یا سیاسی از جمله مواردی هستند که برای حمایت از این سازمان می‌توانند منابع اقتصادی لازم برای داعش را فراهم کنند و چرخه حیات اقتصاد جنگ را بچرخانند. اما با انتقال داعش به حیات زیرزمینی صرفا تامین امنیت مسیرهای قاچاق برای گردش این چرخه کافی نخواهد بود. با توجه به شکل‌گیری مدل جدید، بسیاری از کارشناسان معتقدند که کسب و کارهای سودآور برای داعش از طریق همکاری نخبگان قبیله‌ای در شبکه‌های قاچاق در شمال عراق و حتی پیوستن آنان به سازمان سلفی جهادی میسر خواهد شد.

ویژگی مهم داعش که آن را از دیگر گروه‌های تروریستی متفاوت کرد، کنترل آن بر قلمرو سرزمینی بود. در طول دوره حكومت داعش در عراق، این سازمان به تقلید از دولت درآمدهاى خود را به دست آورد. این سازمان درصدد برآمد تا علاوه بر افزایش بودجه خود از طریق صادرات کالاها مانند نفت و آثار باستانی، تعرفه های واردات (۲.۵٪) را وضع کرده و مالیات بر درآمد مردم تحت کنترل خود اعمال کند و هزینه صدور مجوز را برای شرکت‌ها (بین ۲۵۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار) در نظر بگیرد. اگرچه در این میان عوامل دیگری موجب افزایش بودجه مالی داعش شد. مانند کمک‌های خارجی، قاچاق انسان و سرقت همگی از جمله این موارد هستند. در واقع ویژگی مشخصه تامین مالی داعش تاکید بر تاکتیک های دولتی بوده است. از آنجا که این مساله برای داعش مهم بود، رهبری این سازمان برای اینکه به داعش به عنوان یک دولت شناخته شود، وزیر مالیه‌ای در موصل انتصاب کرد

منبع:
چتم هاووس/ دکتر رناد منصور و هشام الهاشمی