به گزارش اشراف- سیده معصومه معاف رودپیشی: کمال‌الدین ابوالعطاء محمود بن علی بن محمود، خواجوی کرمانی در انتهای قرن هفتم هجری چشم به جهان گشود و بر کسی پوشیده نیست که او زاده کرمان است. درباره سال زمینی شدنش به‌طور متقن نمی‌توان نظر داد؛ بین سال‌های ۶۶۹–۶۸۹ اختلاف‌نظرهاست. «نخل‌بند شاعران» الحق‌والانصاف برازنده استادی چون اوست. به روزگار جوانی علاوه بر دانش‌های آن دوران (عرفان، ریاضیات و طب) سفر از علایق خواجو بود، به‌طوری‌که با سختی‌ها و مصائب آن زمان به نقاطی همچون اصفهان، آذربایجان، شام، ری، عراق و مصر رفته و در راه بازگشت از این سفرهای بی‌شمار در شهر بی‌همتای شیراز پاگیر شده بود. او شخصیتی آزاده داشت و این آزادگی سبب شد که جایگاه والایی در میان مردم بیابد.

خواجوی کرمانی القاب فراوانی نیز داشت که خلاق‌المعانی و ملک‌الفضلا از آن جمله‌اند.

آثار خواجوی کرمانی

آثار این شاعر کرمانی فحوایی عرفانی دارند و اثرگذاری‌اش بر شاعران پس از خودش کتمان‌ناپذیر است؛ حافظ، لسان‌الغیب از خواجو در غزل بسیار الهام گرفته و استقبال کرده بود. هرچند خود خواجو از سبک سنایی پیروی می‌کرد و در مثنوی هم گوشه‌چشمی بر سبک فردوسی در حماسه‌سرایی داشت .

اکنون آثار فراوان و گوناگونی از آن بزرگوار در دست داریم که بسیاری از آنها در قالب نظم هستند. دیوان او شامل غزل، قصیده، مسمط، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، رباعی، قطعه و مستزاد است.

پنج‌مثنوی یا خمسه خواجو شامل همای‌وهمایون، گل‌و‌نوروز، روضه‌الانوار، کمال‌نامه، گوهرنامه است، همچنین درباره سبک نوشتار او باید به سبک عراقی اشاره کرد.

درگذشت خواجوی کرمانی وآرامگاه وی

این شاعر بلندآوازه به سال ۷۵۰ ه‍.ق در شیراز دعوت حق را لبیک گفت و چشم از جهان فروبست. مکان آرامگاه او در تنگ الله‌اكبر در دامنه كوه صبوی و در ابتدای جاده شیراز – اصفهان است. درواقع آرامگاه خواجوی کرمانی در جوار دروازه قرآن قرار گرفته است. از كنار مقبره او آب چشمه نام‌آشنای ركناباد گذر می‌کند. این مکان با اعتبارات اداره فرهنگ فارس در سال ۱۳۱۵ شمسی ساخته شد. آرامگاه این شاعر در محوطه‌ای بدون سقف واقع شده است.

استقبال

استقبال در اصطلاح علم بدیع این است که شاعر، ابیات یا مصرع‌هایی را از شاعری دیگر سر‌مشق خود قرار دهد و قافیه و وزن سروده‌ وی را در سروده خودش به ‌کار گیرد و در مواقعی شاید در محتوا هم از او تاثیر پذیرد. استقبال در ادب پارسی سابقه‌ای دیرین دارد و رایج بوده و هست و آن را «اقتفاء»، «اقتداء»، «تتبع» و «نظیره‌گویی» نیز می‌گویند.

اکنون ابیاتی چند از استقبال‌های حافظ شیرازی از خواجوی کرمانی می‌خوانید.

خواجو: خرقه رهن خانه خمار دارد پیر ما/ ای همه رندان مرید پیر ساغر گیر ما

حافظ: ما مریدان روی سوی قبله چون آریم چون/ روی سوی خانه خمار دارد پیر ما

خواجو: گر شدیم از باده بدنام جهان تدبیر چیست/ همچنین رفتست در عهد ازل تقدیر ما

حافظ: در خرابات طریقت ما به هم منزل شویم/ کاین چنین رفته‌ست در عهد ازل تقدیر ما

خواجو: گرم به‌ هر سر موئی هزار جان بودی/ فدای جان و سرش کردمی به جان و سرش

حافظ: بگفتمی که چه ارزد نسیم طره دوست /گرم به هر سر مویی هزار جان بودی