به گزارش اشراف- فاطمه شهدوست، جشنواره دنیای تجسم با همه شاخ‌و‌برگ‌هایی که دارد امسال چهارده ساله شده و قرار است تا از پانزده بهمن میزبان هنرمندان شود. در این دوره هم مثل دوره‌های قبل تغییراتی در ساختار جشنواره رخ داده، مثل «تجسم هنر» که قرار است در ۲۹ استان کشور برگزار شود.  ماجرا از این قرار است که مدیر هنری انتخاب شده هر استان با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی هنرمندان آن استان، نمایشگاهی را برنامه‌ریزی و آماده برگزاری می‌کند. به گفته اردشیر میرمنگره دبیر بخش «تجسم هنر» هدف دبیرخانه این است که آثار هنرمندان استان‌های مختلف در رشته‌های گوناگون با تکیه بر رسانه‌های جدید هنری از قبیل؛ چیدمان، ویدیوآرت، هنر اجرا (پِرفورمنس) و … تولید و عرضه شود.

این اتفاق به خودی خود از رخدادهایی است که شاید تا حدی نگاه انحصاری که در ذهن خیلی‌ها در مورد جشنواره تجسمی فجر در ذهن‌شان است را تغییر دهد و از طرفی باعث شود تا حس‌و‌حال این جشنواره در دیگر استان‌ها هم به شکل مدونی به چشم بیاید. البته که باید دید اجرای این بخش به چه صورت پیش می‌رود.

نمایشگاه «آینه در آینه» هم بخش دیگری از این رویداد است که از ۲۸ دی‌ماه در موزه هنرهای معاصر افتتاح شده. کیانوش معتقدی کیوریتور نمایشگاه در مورد سیری که در این مجموعه شاهدش هستیم، می‌گوید: ایده اصلی این نمایشگاه یک بررسی تاریخ‌نگارانه از مقطع مهمی از تاریخ هنر ایران است. شکل‌گیری هنر نقاشی اعتراضی که پیش از انقلاب نمونه‌هایی از آن در آثار هنرمندان مختلف دیده می‌شود و تحولاتی که در کار هنرمندان نقاش اتفاق می‌افتد، در این مجموعه قابل‌بررسی است. هنر اعتراضی که زیرمجموعه‌ای از هنر اجتماعی است در جریان یک رویداد مهم تاریخی، تبدیل به جنبش هنر انقلاب می‌شود و بیشتر هنرمندان در عرصه‌های مختلف با تلاش خود سعی می‌کنند این تحول عظیم را در آثار خود بازتاب دهند. ایده نقاشی انقلابی تا یکی دو سال بعد ادامه پیدا می‌کند و با توجه به اینکه بلافاصله وارد جنگ تحمیلی می‌شویم، تبدیل به گفتمان جنگ می‌شود. این یک مقطع مهم از تاریخ هنر ایران است که سعی کردیم گزینشی از مهم‌ترین آثار آن انجام دهیم و این نمایش شامل مهم‌ترین آثاری است که از این دوره تاریخی به جامانده است.

در کنار اینها امسال بخش دیگری با عنوان «ایثار و فداکاری» هم در کنار قسمت‌های مختلف جشنواره تجسمی فجر وجود دارد. جریانی که در طول آن هنرمندان مثل طوبای زرین جشنواره در رشته‌های ده‌گانه هنرهای تجسمی یعنی عکاسی، تصویرسازی، خوشنویسی، نقاشی، طراحی گرافیک، مجسمه، رسانه‌های هنری جدید، نگارگری، کاریکاتور و سرامیک، آثار خود را با این مضمون به جشنواره ارسال می‌کنند. بعد هم داوران بخش طوبای زرین این آثار را داوری می‌کنند و در نهایت یک اثر به عنوان اثر برگزیده معرفی خواهد شد. «نظامی گنجوی» هم بخش دیگری است که امسال در نظر گرفته شده.

معرفی بخش‌های مختلف در جشنواره اما اینبار هم با واکنش‌های مختلفی همراه بود. برخی از منتقدین معتقداند که مطرح کردن عناوین تازه بهانه‌ای است تا برگزارکنندگان  بتوانند با عنوان تغییرات جشنواره از آن یاد کنند. این یعنی شاید لزومی نداشته باشد که یک جشنواره با رویکرد مشخصی که دارد، هر سال با عناوین و بخش‌های گوناگون همراه شود. به خصوص این که باید در نظر داشت که هر کدام‌ از این بخش‌ها می‌توانند رخدادی مجزا باشند و حتی جشنواره‌ای برای خودشان داشته باشند.

از سوی دیگر عملکرد این رویداد در هر سال از موضوعاتی است که همیشه و همیشه جای بحث دارد چرا که مدت‌هاست این جشنواره مثل خیلی از رخدادهای دیگر تنها جنبه نمایشی دارد و بعد از آن کم‌‎تر پیش می‌آید تا شاهد اتفاق حمایتی یا جریانی باشیم که آن را نتیجه جشنواره تجسمی فجر بدانیم.

از سوی دیگر امسال هم مثل همیشه بحث هنرهای سنتی و ایرانی مثل خوشنویسی و نگارگری مطرح شد. اینکه لازم است تا نگاه کامل‌تری در حوزه داوری این آثار صورت بگیرد تا این آثار در کنار رشته‌های مدرن‌تر مغفول واقع نشوند. این بحث ادامه‌دار باعث شده تا هر سال بخشی که به این هنرها اختصاص دارد، به یک شکل مورد قضاوت قرار بگیرد. امیر طهماسبی دبیر رشته نگارگری جشنواره هم در این باره می‌گوید: تابه‌حال این رویداد به دو شکل مختلف برگزار شده. در دوره‌هایی رشته‌ها به‌صورت جداگانه داوری و آثار به نمایش گذاشته شدند و در دوره‌های دیگر همی یک هیأت داوران تمام آثار رشته‌های مختلف را در کنار هم داوری کردند. در چنین رویکردی معمولاً آثاری که جدیدتر هستند مورد توجه قرار می‌گیرد و رشته‌هایی مانند خوشنویسی و نگارگری چندان دیده نمی‌شدند. اینکه رشته‌های مختلف به‌صورت جداگانه داوری شوند امتیازاتی دارد؛ در همه جای دنیا هم بعضی از گرایش‌های هنری به طور مستقل بررسی می‌شوند.

با همه این نقد و نظرها و نگاه‌هایی که در مورد هر کدام از بخش‌های جشنواره تجسمی فجر وجود دارد، این را هم باید اذعان کرد که همین دورهمی رقابتی هم بهانه‌ای است تا هنرمندان مختلف بتوانند خود را محک بزنند و با فضایی که پیش رو دارند بیشتر آشنا شوند. جریانی که به خصوص برای جوان‌ترهای این حوزه، می‌تواند از همین نظر فرصت خوبی باشد و در مورد وجوه دیگر ماجرا هم شاید بهتر باشد بعد از برگزاری صحبت و قضاوت کرد.