به گزارش اشراف-محسن پورعرب، هفته گذشته خبری تلخ جامعه دانشگاهی کشور را اندوهگین کرد. خبر این بود: «استاد دانشگاه اهواز هنگام فرار از حمله سگ‌های ولگرد تصادف کرد و جان خود را از دست داد!». ماجرا از این قرار بود که مرحوم دکتر مریم جوادپور، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز روز دوشنبه هفته گذشته پس از مواجهه با گله‌ای از سگ‌های ولگرد، در حالی که تلاش می‌کرد از آن‌ها فرار کند با خودروهای عبوری تصادف کرد و جان خود را از دست داد.

این اتفاق زمانی افتاد که دکتر جوادپور از دانشگاه خارج شد تا به‌صورت پیاده به‌سمت منزل حرکت کند اما در حین پیاده‌روی، سگ‌های ولگرد به تعقیب وی می‌پردازند و این استاد دانشگاه که به‌دنبال تعقیب سگ‌ها بر سرعت گام‌های خود افزوده بود،  به‌محض ورود به جاده با خودروی عبوری تصادف می‌کند و علی‌رغم تلاش پزشکان و انجام ۲ عمل جراحی سنگین، فوت می‌کند.

فوت این استاد دانشگاه بر اثر حمله سگ‌های ولگرد در فضای مجازی با واکنش‌هایی همراه بود و ابراز  تأثر جامعه علمی و مردم را از سراسر کشور به‌همراه داشته است.

این در حالی است که جولان سگ‌های ولگرد در سطح شهرها و خیابان‌های مختلف کشورمان به معضلی جدی برای تأمین امنیت و سلامتی شهروندان تبدیل شده و آمار گزیدگی توسط سگ‌ها در شهری مثل اهواز هر روز با افزایش مواجه است و به یک‌هزار و ۳۰۰ مورد در ۹ ماه ابتدای سال جاری رسیده است!

با اینکه آمار دقیقی از جمعیت سگ‌های ولگرد در این شهر وجود ندارد اما به‌گفته مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اهواز تعداد این سگ‌ها به ۳ تا ۴ هزار قلاده می‌رسد.

*مرگ دلخراش یاسین ۴.۵ ساله درپی حمله سگ های ولگرد

علاوه بر این حادثه دردناک، سه‌شنبه هفتم دی ماه سال جاری نیز واقعه‌ای وحشتناک مشابه حادثه مذکور در بیرجند به وقوع پیوست. یاسین ۴.۵ ساله بعد از صرف صبحانه طبق روال هر روز راهی کوچه شد تا با دوستانش به بازی کودکانه‌ بپردازند، صدای پارس سگ‌ها از فاصله دورتر به گوش می‌رسد اما از آنجایی که یاسین و هم‌بازی‌هایش با این صدا مانوس شده‌اند به بازی کودکانه‌ ادامه می‌دهند.

همه چیز در یک‌ لحظه اتفاق می‌افتد و چند سگ ولگرد به یاسین و دوستانش حمله می‌کنند، سایر دوستانش به دلیل بزرگتر بودن با تمام توان فرار و به خانه‌هایشان پناه می‌برند اما متاسفانه یکی از سگ‌های ولگرد دندان‌های تیزش را در گلوی یاسین فرو می‌برد و در چند ثانیه با تمام قدرت و سرعت کودک را چند متر بر روی زمین می‌کشاند.

این حادثه در حوالی پاسگاه روستای امیرآباد بیرجند رخ می‌دهد و یکی از ماموران پاسگاه به محض دیدن صحنه، با داد و فریاد کودک را از دهان سگ رها می‌کند، اما نفس‌های یاسین ۴.۵ ساله در مقابل چشمان مادر دیگر نایی برای بالا آمدن ندارند و توسط ماموران پاسگاه، تحویل اورژانس و به بیمارستان امام رضا(ع) بیرجند منتقل می‌شود.

یاسین در زمان رسیدن به بیمارستان امام رضا(ع) فاقد علائم حیاتی بود، اما در بیمارستان عملیات احیای قلب به مدت ۴۰ تا ۴۵ دقیقه بر روی این کودک انجام می‌شود ولی متاسفانه بر اثر شدت جراحات وارد به ناحیه سر و گردن فوت می‌شود.

مرگ دلخراش یاسین بر اثر حمله سگ‌های ولگرد در رسانه‌های استان خراسان جنوبی و فضای مجازی واکنش های بسیاری به دنبال داشت، بسیاری تاکید داشتند که چرا با وجود مطالبات زیاد در رسانه‌ها و صدا و سیمای خراسان جنوبی در خصوص ساماندهی سگ‌های ولگرد تاکنون مسوولان اقدامی جدی انجام نداده‌اند یا اینکه تا کی باید مردم به‌خصوص در شهر و روستاهای اطراف بیرجند به دلیل پرسه زدن سگ‌های ولگرد در داخل خیابان‌ها و کوچه پس کوچه‌ها با ترس و دلهره زندگی کنند.

حمله سگ‌ها به یاسین و مرگ او بر اثر شدت جراحات، واکنش‌های مردمی بسیاری در شهرستان بیرجند در پی داشت، ترس‌های مردمی که از افزایش بی‌شمار و حرکت دسته‌جمعی سگ‌ها بر کودکان خود بیم داشتند و آن‌ها را مخل آسایش و امنیت می‌دانستند، حالا ملموس‌تر شده است.

برخی فعالان اجتماعی خراسان جنوبی معتقدند اگر دستور العمل‌های مقابله با سگ‌های ولگرد به درستی توسط مسوولان متولی اجرا می‌شد امروز شاهد اینچنین اتفاق ناگواری در روستای امیرآباد نبودیم.

البته در سه ماه گذشته این دومین حادثه حمله سگ‌های ولگرد به کودکان در منطقه امیرآباد بیرجند بوده است. در مهرماه امسال نیز سگ‌های ولگرد به دختربچه ۶ ساله‌ای حمله کردند که البته با اقدام به موقع، این کودک زنده ماند.

قربانی سگ‌های ولگرد در شهرستان بیرجند تنها کودکان نیستند بلکه بارها افراد بزرگسال در مناطق مختلف این شهرستان مورد هجوم سگ‌های ولگرد قرار گرفته‌اند، چنانچه به گفته رییس بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند علاوه بر حادثه یاسین، از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۵ مورد مجروح ناشی از هجوم سگ‌های ولگرد به این بیمارستان اعزام و تحت درمان قرار گرفته‌اند.

*هزینه عقیم سازی گران شده است!

به این دو رخداد تلخ و دردناک، جان باختن دو شهروند تهرانی بر اثر بیماری هاری را نیز اضافه کنید. هاری بیماری است که معمولا بر اثر گزیدگی سگ های ولگرد نمایان می شود. معاون سیاسی، امنیتی واجتماعی فرمانداری ملارد در واکنش به جان باختن این دو شهروند و در پاسخ به سوالی درباره جمع آوری سگ های ولگرد در سطح شهرستان ملارد گفته است: «تذکرات برای جمع‌آوری به شهرداری های شهرستان داده شده است؛ بحث جمع آوری سگ ها و حیوانات موذی که مهم ترین آنها سگ ها هستند به واسطه رعایت حقوق حیوانات و مواردی که از سوی دوستداران حیوانات و محیط زیست مطرح می شود به سمت و سوی عقیم سازی این حیوانات گام برمیدارند. بر همین اساس شهرداری ها باید اعتباراتی پیش بینی کنند برای عقیم سازی که این موضوع شامل هزینه است که در سنوات گذشته با هزینه کمتری اتفاق می افتاده، اما امروز گران تر شده تا جایی که قیمت حدود  ۸۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان را شنیده ام؛ در این شرایط مقداری کار سخت می شود و ممکن است روند کار کند شده باشد اما بی تردید متوقف نشده است».

*تصمیم مجلس برای صیانت از جان شهروندان

بی شک اگر بخواهیم به دنبال حوادث مشابه باشیم با یک جستجوی ساده به عنوان خبرهایی که طی امسال و سالهای گذشته بر اثر حمله سگهای ولگرد و حتی سگ های تحت مراقبت اتفاق افتاده دست پیدا خواهیم کرد. این در حالی است که طی یک سال اخیر مطالبات بسیاری از نهادهای قضایی و انتظامی برای صیانت از جان شهروندان در مواجهه با حیوانات خطرناک شده است. در همین ارتباط، اخیرا مجلس شورای اسلامی طرحی با عنوان «صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک» را در دستور کار قرار داده بود.

این طرح به دنبال شکایات و گلایه های خانواده‌ها از مانور حیوانات خطرناک خصوصا سگ‌های موسوم به خانگی در پارک‌ها و اماکن عمومی شکل گرفت. در روزهای ابتدایی آبان ماه امسال خبر اعلام وصول این طرح منتشر شد. بنابر متن ابتدایی، این طرح قرار است با اعمال جریمه نقدی برای نگهداری، خریدوفروش و گرداندن حیوانات خطرناک از جمله سگ و همچنین وضع مقرراتی در خصوص نگهداری این حیوانات در اماکن مسکونی و وسایل نقلیه با پدیده ناهنجار نگهداری و گرداندن حیوانات خطرناک مبارزه کند.

انتشار این طرح واکنش‌های مثبت و منفی متفاوتی در فضای مجازی و رسانه‌‌ها را به همراه داشت. در همان ایام انتشار طرح، مجتبی ذوالنوری طراح طرح صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک با بیان اینکه حاکمیت و جامعه قرار نیست در مقابل این پدیده زیان‌بار و خطرناک کوتاه بیاید اظهار داشت: «طرح چند ماه است که آماده شده و در مسیر رسیدگی قرار گرفته است با این حال روند اعلام وصول آن با توجه به ترافیک طرح‌ها کمی طولانی شد اما در نهایت در صحن مجلس اعلام وصول شد و به کمیسیون اجتماعی ارجاع شده و در مسیر خود قرار گرفته است».

اما پس از گذشت نزدیک به دو ماه از اعلام وصول این طرح، علی بابایی کارنامی نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در دی ماه سال جاری درباره آخرین وضعیت طرح صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک در کمیسیون اجتماعی مجلس اظهار کرد: «این طرح به کمیسیون اجتماعی نیامده است و این طرح اصولا در کمیسیون اجتماعی مطرح نیست و شاید طرح به کمیسیون‌های دیگر رفته باشد».

*طرح از دستور کار مجلس خارج شده است؟

اکنون نیز پیگیری های خبرنگار «اشراف» حاکی از این است که طرح مذکور به کمیسیون اجتماعی یا فرهنگی مجلس ارجاع نشده است. از قرار معلوم گلایه منتقدین، طرح را از دستور کار یا اولویت مجلس شورای اسلامی خارج کرده و مشخص نیست سرنوشت مقابله با حیوانات خطرناک چه خواهد بود.

*متن طرح صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطرناک

با این حال نگاهی به متن طرح «صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات خطر؛ الحاق موادی به قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم تعزیرات)» خالی از لطف نیست.

ماده واحده: چهار ماده به شرح ذیل به عنوان ماده (۶۸۸ مکرر ۱)، (۶٨٨ مکرر ٢)، (۶٨٨ مکرر ۳) و (۶۸۸ مکرر ۴) به قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم- تعزیرات) الحاق می گردد:

ماده ۶۸۸ مکرر ۱) واردات، تولید، تکثیر، پرورش، خرید و فروش، حمل و نقل و گردانیدن اعم از پیاده و یا با وسیله نقلیه و نگهداری حیوانات وحشی، نامتعارف، مضر و خطرناک، از قبیل: کروکودیل (تمساح)، لاک پشت، مار، سوسمار، گربه، موش، خرگوش، سگ و سایر حیوانات نجس العین و میمون ممنوع می باشد و هر یک از مرتکبین، به جزای نقدی معادل ۱۰ تا ۳۰ برابر حداقل حقوق کارگری (که سالانه توسط دولت و اتحادیه های مربوطه تعیین و اعلان می گرددد) و نیز ضبط حیوان مربوطه محکوم می گردند.

تبصره ۱ – هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، مراکز و آزمایشگاه های تحقیقاتی، علمی، تخصصی، دارو و واکسن سازی دولتی و یا غیر دولتی دارای مجوز رسمی از دستگاه های ذیربط مانند وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، سازمان محیط زیست و سازمان دامپزشکی به تناسب ماموریت ها و نیازهای علمی و تحقیقاتی خود از شمول این قانون مستثنی می باشند و همچنین روستا نشینان، عشایر و گله داران، صرفاً در محدوده فعالیت و متناسب با نیازهای زندگی خود می توانند از سگ نگهبان استفاده نمایند. سایر اشخاص حقیقی و حقوقی و متقاضی استفاده از حیوانات یاد شده، درخواست مکتوب خود را به دادستانی استان و یا شهرستان مربوطه جهت بررسی و اقدام مقتضی در کمیته مذکور در تبصره ۲ این ماده تقدیم می نمایند.

تبصره ۲ – در راستای اجرای این قانون کمیته ای با مسئولیت دادستانی هر شهرستان و با عضویت نمایندگان ذیربط شهرداری، نیروی انتظامی، دانشگاه علوم پزشکی، (اداره بهداشت و درمان) سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان دامپزشکی، نماینده تام الاختیار فرماندار برای بررسی و تعیین تکلیف موارد ذیل تشکیل می گردد:

۱.بررسی در خواست اشخاص حقیقی و حقوقی یا متقاضی استفاده از حیوانات موضوع این قانون، تائید یا رد ضرورت و لزوم استفاده متقاضی از حیوانات مورد تقاضا و صدور مجوز استفاده برای متقاضیانی که تقاضای آنان مورد تائید قرار گرفته است.

۲. تعیین تکلیف در خصوص حیوانات ضبط شده و مصادره ای و یا حیوانات رها شده در سطح جامعه.

ماده ۶۸۸ مکرر ۲) اتحادیه صنف مشاورین املاک موظف است حداکثر ۳ ماه پس از ابلاغ رسمی این قانون، ممنوعیت نگهداری حیوانات موضوع این قانون را جهت اطلاع و رعایت موجرین و مستاجرین، در قراردادهای اجاره گنجانیده و ذکر نماید.

در صورتیکه هر یک از دفاتر مشاورین املاک، بعد از زمان مقرر یا دشده، این موضوع را رعایت نکنند، مستنکف از قانون تلقی و برای هر بار تکرار تخلف، به مجازات ذکر شده در ماده ۶۸۸ مکرر ۱ محکوم می شوند.

تبصره – چنانچه موجرین در عقد قرارداد از قید ممنوعیت نگهداری حیوانات موضوع این قرارداد، در مورد اجاره خودداری نماید و مستاجرین مرتکب نگهداری حیوانات یا شده در ملک مورد اجاره شوند، هر یک از موجرین و مستاجرین متسقلا به جزای نقدی ذکر شده در ماده ۶۸۸ مکرر ۱ محکوم می شوند.

ماده ۶۸۸ مکرر ۳) چنانچه هر یک از شهروندان از نگهداری حیوانات موضوع این قانون توسط همسایگان، گزارش یا شکایت نمایند، دستگاه قضائی و نیروی انتظامی به عنوان ضابط قضائی، موظف به رسیدگی و اعمال این قانون می باشند و اگر فرد گزارشگر یا شاکی، خواستار عدم افشای هویت خویش باشد، دستگاه قضائی موظف است ضمن حفظ هویت فرد موصوف موضوع گزارش را بدون نیاز به پیگیری شاکی و گزارشگر، رسیدگی و مورد اعمال این قانون قرار دهد.

ماده ۶۸۸ مکرر ۴) در صورت حمل و گردانیدن حیوانات موضوع این قانون با وسائل نقلیه، علاوه بر مجازات نقدی مالک یا حامل حیوان، راننده خودرو نیز به جزای نقدی تعیین شده در این قانون محکوم و خودروی مربوطه نیز علاوه بر جریمه توسط پلیس به مدت ۳ ماه توقیف می گردد.

*یک پیشنهاد

در پایان؛ آنچه که از متن طرح یاد شده مشخص است، این طرح بیشتر برای ساماندهی نگهداری از حیوانات خانگی و صیانت از شهروندان در مقابل چنین حیواناتی است. حال اینکه حوادث مرتبط با حیوانات رها شده روز به روز در حال افزایش است. به همین دلیل خوب است اکنون که این طرح در دستور کار هیچکدام از کمیسیون های مجلس قرار نگرفته، بار دیگر مورد بازنگری قرار بگیرد و در متن قانون وظایف دستگاه ها و نهادهای موظف با جمع آوری و برخورد با حیوانات خطرناک رها شده تصریح شود تا در آینده بتوان با استناد به ترک فعل صورت گرفته و یا با استفاده از این اهرم قانون، جان شهروندان را در مقابل حوادث مشابه صیانت کرد.