اشراف – شاهرخ صالحی کرهرودی: گسترش فرهنگ سگ بازی و داشتن سگ، چندسالی است که به یکی از ابزارهای تفاخر و مباهات در جامعه ایرانی بدل شده است؛ اگر تا چند سال پیش فقط بخشی از قشر مرفه و خاص، سگ بازی می‌کردند، حالا داشتن سگ به فرهنگ بخش زیادی از جامعه، حتی اقشار فرودست، بدل شده است. البته بخشی از این فرهنگ، ناشی از بی‌اطلاعی مردم نسبت به مضرات ورود سگ به خانه و زندگی آنها و بخشی هم در نتیجه تبلیغاتی است که شبکه‌های خارجی، برخی سلبریتی‌ها و حتی برخی فیلم‌های داخلی آن را ترویج می‌کنند.

در جدیدترین نمونه از ترویج فرهنگی، می‌توان به انتشار گسترده کلیپ تصویری از یک فرد شناخته شده اشاره کرد که با پیداشدن سگ خانگی‌اش به اسم «پینگیلی» به مردم می‌گوید که از نگرانی درآمده و از مردم هم می‌خواهد که نگران سگ گم شده‌اش نباشند!

در کنار این پدیده، البته کسب‌وکارهای پر رونقی هم شکل گرفته که همین کسب و کارها هم به نوعی بیشتر به این موضوعات دامن می‌زنند؛ از کلینیک‌های خصوصی دامپزشکی گرفته تا فروشگاه‌های موسوم به «پت شاپ»، در کنار تبلیغ سلبریتی‌ها و نمایش سگ بازی در برخی فیلم‌ها، همگی مجموعه‌ای از اقدامات ضدفرهنگی هستند که جامعه را تحت تاثیر قرار داده و آنها را به سمت نگهداری از حیوانات خانگی به خصوص سگ‌های مختلف سوق می‌دهند.

این نگرش در شرایطی است که در سال‌های اخیرخانه‌های شخصی و حیاط دار، جای خود را به آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی داده است که همزیستی مسالمت‌آمیز همسایه‌ها ایجاب می‌کند تا از ورود حیوانات به منازل جلوگیری شود. کما اینکه در تبصره ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان‌ها تصریح شده است که «نگاهداری حیوانات در قسمتهای مشترک ممنوع است‌. قسمت‌‌های مشترک در ملکیت مشاع تمام شرکای ملک است‌، هر چند که در قسمته‌‌‌ای اختصاصی واقع شده باشد و یا از آن قسمت‌‌ها عبور نماید.»

از سوی دیگر، رعایت بهداشت عمومی آپارتمان‌ها مسئولیت همگانی تمامی مالکان و متصرفان آپارتمان است و اگر نگهداری از حیوانات حتی در قسمت اختصاصی موجب تهدید سلامت عمومی ساختمان باشد، سایر همسایگان حق دارند تا با شکایت علیه متصرف متخلف، تقاضای جلوگیری از ادامه حضور حیوانات را داشته باشند.

در کنار این مقررات که ناظر به نگهداری از سگ از محل زندگی به خصوص آپارتمان است، در سایر قوانین و مقررات هم مقررات خاصی برای نگهداری از سگ‌ و خطراتی که ممکن است حیوانات شخصی افراد به دیگران وارد کنند، تعیین شده است. بر اساس آنچه که از ماده ۵۱۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ برداشت می‌شود که اگر کسی، سگی را در قسمتی (مانند پیاده رو) از خیابان قرار دهد که مردم (مثلا از روی ترس) مجبور شوند از مکان ناامن دیگری (مانند سواره رو خیابان) عبور کنند و در حین عبور صدمه ببینند، صاحب سگ، مسئول جبران خسارات بزه دیده است.

علاوه بر این، در ماده ۵۲۲ قانون مزبور نیز آمده است: «متصرف هر حیوانی که از احتمال حمله آن آگاه است باید آن را حفظ نماید و اگر در اثر تقصیر او، حیوان مزبور به دیگری صدمه وارد سازد، ضامن است.» در تبصره یک همین ماده هم تاکید شده است که «نگهداری حیوانی که شخص توانایی حفظ آن را ندارد، تقصیر محسوب میشود.» مفهوم ماده فوق این است که اگر کسی سگ خود را به خیابان بیاورد و توانایی نگهداری و مراقب از آن را نداشته باشد و در نتیجه حمله سگ، به افراد خسارتی وارد شود، صاحب سگ مسئول است و نمی‌تواند ادعا کند که مقصر نبوده است.

این مقررات در شرایطی وجود دارد که طی دو سال اخیر، بارها اخباری از حمله سگ‌های شخصی و خانگی افراد در خیابان به زنان باردار، کودکان و سایر افراد منتشر شده و در آخرین مورد هم، درگیری بر سر یک سگ، منجر به قتل یک جوان بیگناه شد.

در کنار این رفتارهای مجرمانه، البته مصائب فرهنگی دیگری نیز از کشیده‌شدن پای سگ‌ها به زندگی ایرانی‌ها دامن‌ افراد را گرفته است؛ تا جایی که برخی زن و شوهرهای به خصوص جوان، تصمیم  میگرند تا فرزندی به دنیا نیاورند و بجای آن از سگ و گربه نگهداری کنند و با آنها همزیستی داشته باشند. در میان افرد مجردی هم که تنها زندگی می‌کنند، نگهداری از سگ به عنوان وسیله‌ای برای فرار از تنهایی، جایگزین ازدواج و تشکیل خانواده شده است.

این موضوعات ضدفرهنگی، البته ریشه در بسیاری از تبلیغاتی دارد که برخی سلبریتی‌ها و افراد مشهور به آن دامن می‌زنند؛ برای نمونه ساخت مقبره و برگزاری مراسم سوگواری برای گربه‌یِ مُرده خانم بازیگر یا انتشار تصاویر مختلف بازیگران با سگ‌های شخصی‌شان یا همین کلیپ تصویری اخیر از پیدا شدن سگی به نام «پینگیلی» همگی جریانی را درست کرده که زمینه‌ساز رشد سگ‌بازی و سگ گردانی در جامعه ایرانی شده است.

اگرچه به لحاظ رعایت عفت عمومی جامعه یا اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی، پلیس مکلف به برخورد با سگ‌گردانی در خودرو یا به همراه افراد است؛ اما فراتر از برخورد پلیسی، اقدامات فرهنگی و آگاهی بخشی در جامعه نیز نیاز است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که با واکسیناسیون یا مراقبت دامپزشکی، خطرات ناشی از نگهداری این حیوانات کاهش می‌یابد در حالیکه یکی از مشکلات شایع و البته تماس طولانی مدت با سگ‌ها، کاهش دید و بینایی افراد یا تاثیر مخرب بر قدرت باروری آنهاست.  موضوعاتی که مردم کمتر به آن توجه دارند و شاید ناآگاهی آنها باعث گرایش به این موضوعات هم شده است.