اعزام زائران به سرزمین وحی از ۱۷ تیرماه آغاز شده و پروازهای اعزامی به حج تا روز ۱۴ مرداد ماه ادامه پیدا می‌کند و بازگشت نخستین کاروان حجاج هم از ۲۵ مرداد ماه مصادف با ۱۶ ذی‌الحجه شروع و تا ۱۷ شهریور ماه به‌طول می‌انجامد.

زیارت خانه خدا یکی از آرزوهای مسلمانان است، اما با توجه به محدودیت‌هایی که در سفر حج وجود دارد، بعضاً شاهد هستیم که زائران حج تمتع مجبور هستند تا چند سال در انتظار مشرف شدن به خانه خدا، لحظه شماری کنند. این در حالی است که برخی کارشناسان مسائل فرهنگی و مذهبی، معتقدند که می‌توان زمان سفر حج تمتع را کوتاه کرد تا علاوه بر اعزام بیشتر زائران، هزینه‌ها نیز کاهش یابد.

یکی از مسائل پیش رو در هنگام آغاز مراسم حج تمتع، زمان طولانی این رویداد معنوی است. ضمن اینکه هر سال شاهد افزایش هزینه‌های این سفر معنوی هستیم که همین مسئله برای زائران خانه خدا، مشکل ساز شده است. این در حالی است که برخی کارشناسان و صاحب نظران این حوزه، معتقدند که می‌توان زمان سفر تمتع را کوتاه کرد تا علاوه بر افزایش ظرفیت اعزام‌ها، شاهد کاهش هزینه‌ها نیز باشیم.

اعزام زائران با دلار ۷ هزار تومانی

بر اساس اعلام مسئولان سازمان حج و زیارت، زائران حج تمتع امسال با دلار ۷ هزار تومانی اعزام شده‌اند. با این وجود، متوسط قیمت تمام شده حج تمتع ۹۸، ۲۵ میلیون تومان برآورد می‌شود، به طوری که حداقل ۲۱ و حداکثر قیمت اعزامی ۲۸ میلیون تومان بوده است.

مسئولان سازمان حج و زیارت، در توضیح تفاوت نرخ حج تمتع، عنوان می‌کنند که این اختلاف قیمت با توجه به نوع هتل و خدماتی است که به زائران در این هتل‌ها ارائه می‌شود. اما در حمل و نقل، بیمه، تغذیه، هواپیما و…، ارائه خدمات به زائران یکسان است و تفاوتی ندارد.

آنچه مسلم است، تأمین این مقدار هزینه برای زائران خانه خدا، با مشکلاتی همراه است و بعضاً آنها را تحت تأثیر فشارهای مالی و اقتصادی قرار می‌دهد. زیرا، فقط این هزینه نیست و زائران خانه خدا پس از بازگشت از مراسم معنوی تمتع، می‌بایست ولیمه و مهمانی بدهند. همین هزینه‌های حاشیه‌ای نیز باعث می‌شود تا هزینه تمام شده حج تمتع هر سال افزایش یابد. در حالی که می‌توان با اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌هایی، این هزینه را تا حدودی کاهش داد.

موضوع دیگر در اعزام زائران حج تمتع، زمان طولانی این سفر معنوی است که به بیش از یک ماه می‌رسد. میانگین مدت اقامت زائران در طول عملیات حج ۳۵ روز است و زائران مدینه قبل یک روز بیشتر یعنی ۶ روز و ۵ شب و مدینه بعد ۵ روز و ۴ شب در مدینه هستند. بنابراین، می‌توان این مدت اقامت را کوتاه‌تر کرد.

علیرضا رشیدیان رئیس سازمان حج و زیارت مدت اقامت حجاج در حج ۹۸ را ۳۵ روز اعلام و تصریح کرد: با توجه به انجام پرواز با هواپیمایی داخلی، میانگین اقامت حجاج در عربستان ۳۵ روز بوده که این یک فرصتی است که زائران از این سرزمین الهی بیشتر بهره مند شوند.

وی کیفیت‌بخشی و تسهیل ارائه خدمات برای زائران حج سال جاری را از اقدامات سازمان حج و زیارت دانست و گفت: سازمان حج و زیارت با انجام تدابیر لازم برای ارائه همه خدمات سفر برای حجاج حج امسال را با برنامه‌ریزی درست همه خدمات تسهیل کرد.

انتقال تمام زائران با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران

سازمان هواپیمایی ایران کل عملیات رفت و برگشت زائران حج را بر عهده دارد و این درحالی است که سال گذشته انتقال نیمی از زائران توسط هواپیمایی ایران و نیمی توسط عربستان انجام می‌شد. اگر چه انتقال زائران توسط هواپیمایی ایران انجام می‌شود اما بر اساس جداول پروازی کشور میزبان صورت می‌گیرد و به گفته مسئولان سازمان حج نمی‌توان مدت زمان اعزام‌ها را کاهش داد.

حجت الاسلام نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد طول مدت اعزام زائران گفت: موضوع سفر حج با سفرهای دیگر متفاوت است و با توجه به اینکه حجم قابل توجهی از زائران از نقاط مختلف دنیا وارد جده یا مدینه می‌شوند و می‌خواهند اعمال حج را انجام دهند به همین دلیل اعزام این زائران از سراسر دنیا نیاز به برنامه ریزی دقیقی دارد.

وی افزود: به جای آوردن اعمال حج حداقل ۱۵ تا ۲۰ روز زمان نیاز دارد و ما این پیش بینی را داشتیم که شاید بشود زمان اعزام را کم کرد اما برای محقق شدن این موضوع باید تمام سیستم‌ها همراهی لازم را داشته باشند.

رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس تاکید کرد: مشکلات موجود مربوط به پروازها، انتقال حجاج و … تاکنون منجر به کاهش مدت زمان اعزام نشده است و باید در یک شرایط عادی و فضای متفاوت در این خصوص تصمیم گیری شود.

بررسی راهکارهای کاهش زمان سفر حج برای سال آینده

حجت الاسلام پژمانفر با اشاره به اینکه بخشی از مشکلات در مورد کاهش مدت اعزام از طرف عربستان است، گفت: آنها در برخی موارد محدودیت‌هایی قائل می‌شوند که با توجه به زیاد بودن تعداد زائران بخشی از کار طبیعی است.

به گفته وی، بخشی از این مساله نیز مربوط به هواپیمایی و انتقال زائران است.

وی اظهار داشت: با توجه به اینکه اعزام بخش زیادی از زائران به عربستان انجام شده به همین دلیل برای بررسی راهکارهای کاهش مدت اعزام باید بعد از عملیات حج و بازگشت زائران اقدام کرد و امیدواریم برای حج سال آینده شاهد کاهش طول مدت اعزام و به تبع آن کاهش هزینه‌های حج باشیم.

گرمای هوا، بالا بودن سن زائران و…، همواره مشکلاتی را برای آنها در طول اقامت در عربستان ایجاد کرده است که بر همین اساس، مسئولان سازمان حج می‌توانند با اتخاذ سیاست‌هایی، در زمان بندی سفر تمتع، تغییراتی ایجاد کنند. آنچه مسلم است، اینکه هزینه‌های بالای حج تمتع و روزهای طولانی حضور در عربستان، مشکلاتی را برای زائران ایجاد کرده است که می‌بایست راهکاری برای آن اتخاذ کرد.