به گزارش اشراف-رامین حسین آبادیان: مدتی است که اوضاع امنیتی در لیبی بار دیگر رو به وخامت نهاده است. اما این بار خبری از درگیری نیروهای ارتش لیبی با تروریست‌های تکفیری نیست؛ بلکه بحران از زمانی آغاز شد که «خلیفه حفتر» فرمانده ارتش لیبی به منظور تصرف شهر «طرابلس»، آن را هدف حمله نظامی قرار داد.

به دنبال این اقدام غیرمنتظره خلیفه حفتر نیروهای دولت وفاق ملی لیبی نیز به منظور حمایت و حراست از پایتخت کشور خود وارد عمل شده و درگیری‌ها در لیبی وارد فاز تازه ای شد. با وجود وخامت اوضاع امنیتی در لیبی اما خلیفه حفتر همچنان بر تداوم عملیات نظامی در طرابلس و عدم توقف آن تأکید دارد.

این اتفاق درحالی رخ می‌دهد که طبق آخرین آمار منتشر شده، تاکنون به دنبال درگیری‌های شدید در شهر طرابلس حدود ۷ هزار خانواده لیبیایی از مناطقِ محل درگیری مهاجرت کرده و خود را به مناطق امن رسانده‌اند. نهادها و مؤسسات حقوق بشری نیز اعلام کرده‌اند که در صورت تداوم بیشتر درگیری‌ها، شمار بیشتری از غیرنظامیان مجبور به ترک خانه و کاشانه خود و مهاجرت از مناطق محل سکونت خود خواهند شد.

آنچه که مسلم است، این است که خلیفه حفتر به منظور بقای خود در قدرت در آستانه برگزاری گفتگوهای آشتی ملی، اقدام به انجام عملیات نظامی علیه پایتخت لیبی کرده است. حفتر بیم آن دارد که نتیجه گفتگوها و مذاکرات آشتی ملی نتیجه‌ای غیر از بقای وی در قدرت را به دنبال داشته باشد. درست به همین دلیل است که دست به اقدام نظامی در طرابلس زده است. به دنبال این اقدام نظامی، گفتگوهای آشتی ملی که قرار بود در غدامس برگزار شود، به تعویق افتاد.

حفتر درحالی اقدام نظامی علیه طرابلس را با هدف تضمین بقای خود در قدرت در آینده سیاسی لیبی، کلید زده است که گفته می‌شود نیروهای تحت امرِ وی در جریان درگیری‌های اخیر اقدام به ارتکاب جنایت‌های جنگی کرده‌اند.

درهمین ارتباط، «مهند یونس» سخنگوی دولت وفاق ملی لیبی تصریح کرد: «دولت، اقدامات قانونی را در سطح داخلی و بین المللی در قبال جنایات جنگی که نیروهای خلیفه حفتر در حمله اخیر به طرابلس مرتکب شده‌اند، اتخاذ خواهد کرد». وی افزود: «دولت از آتش بس استقبال می‌کند، اما خواستار خروج نیروهای حفتر از طرابلس است».

مهند یونس تصریح کرد: «متأسفانه نیروهای متجاوز، جنایات جنگی زیادی از جمله بمباران مناطق غیر نظامی و حمله مستقیم به خودروهای امدادی و اکیپ‌های پزشکی مرتکب شده‌اند. آنها همچنین مدارس و فرودگاه‌های بین المللی را بمباران کرده اند». تمامی این اظهارات نشان از آن دارد که نیروهای تحت امر خلیفه حفتر اقدام به نقض حقوق بشردوستانه در نبرد طرابلس کرده‌اند.

با وجود ارتکاب جنایت‌های جنگی در نبرد طرابلس توسط نیروهای حفتر اما شاهد سکوت آمیخته با رضایت غربی‌ها در قبال این اقدامات هستیم. به عنوان نمونه فرانسه از جمله کشورهای غربی است که نسبت به انجام عملیات طرابلس و تداوم آن، به خلیفه حفتر و نیروهای تحت امرش چراغ سبز نشان داده است؛ اقدامی که بار دیگر دموکراسی به سبک غرب را برای همگان به نمایش گذاشت.

درهمین ارتباط، پیشتر روزنامه «ریپابلیکا» ایتالیا گزارش داد که ۲ تن از فرستادگان «خلیفه حفتر» فرمانده نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی طی روزهای گذشته سوار بر یک فروند هواپیمای «فالکن» وارد پاریس شدند. بر اساس این گزارش، سفر مذکور با هدف جلب موافقت مقامات فرانسوی برای آغاز حمله حفتر به پایتخت لیبی صورت گرفت. یک منبع دیپلمات در کاخ الیزه این سفر را تأیید و اعلام کرد که هیأت مذکور با نخست وزیر ایتالیا نیز رایزنی‌هایی داشت.

از سوی دیگر، حضور ناتو نیز در لیبی نقش مخرب غرب در تحولات این کشور را پررنگ‌تر کرده است. بدون تردید، حضور ناتو به عنوان سازمان نظامی غرب در لیبی در سایه تداوم تنش‌ها، هرج‌ومرج‌ها و درگیری‌های نظامی در این کشور است که توجیه‌پذیر به نظر می‌رسد و در صورت موفقیت مذاکرات و گفتگوهای آشتی ملی، ناتو نیز مجبور به ترک خاک لیبی خواهد شد. کشورهای غربی این مسأله را به خوبی درک می‌کنند و به همین دلیل به حفتر برای انجام عملیات نظامی در طرابلس چراغ سبز نشان داده‌اند.

اکنون نیز که غرب، لیبی را در آستانه دستیابی به یک توافق سیاسی برای برون‌رفت از بحران می‌بیند با حمایت از نیروهای خلیفه حفتر به دنبال فراهم کردن زمینه جهت نقش‌آفرینی در تشکیل بدنه دولت آتی لیبی است. کشورهای غربی به هیچ وجه نمی‌خواهند دولت آتی لیبی جایگاه آن‌ها در این کشور را با محدودیت مواجه سازد.

درهمین راستا «محمد شوبار» تحلیلگر مسائل سیاسی می‌گوید: «کشورهای غربی ازجمله فرانسه حفتر را وارد میدان کرده‌اند تا از آن به عنوان اهرم فشاری علیه گروه‌های سیاسی شرکت‌کننده در مذاکرات آشتی ملی، بهره‌برداری کنند. غرب به دنبال ایفای نقش در تشکیل دولت وحدت ملی لیبی و گماردن عناصر وابسته به خود بر کرسی‌های وزارتی است». این درحالی است که حمایت‌های دیگر کشورهای غربی همچون فرانسه از نیروهای حفتر، محرز است.

علاوه بر نقش آفرینی مخرب غرب، از کنار نقش عربستان سعودی در تحولات کنونی لیبی نیز نمی‌توان به سادگی عبور کرد. درهمین ارتباط، روزنامه «وال استریت ژورنال» آمریکا با استناد به مقامات ارشد عربستان سعودی گزارش داد که خلیفه حفتر، فرمانده نظامیان مستقر در شرق لیبی، پس از سفر اخیرش به سعودی تصمیم گرفت به شهر طرابلس حمله کند. این روزنامه در گزارش خود آورده است: «عربستان به حفتر وعده ارائه ده‌ها میلیون دلار برای آغاز عملیات و تصرف شهر طرابلس داده است».

حفتر ۲۷ مارس گذشته در جریان سفر خود به ریاض با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی، و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور، دیدار و گفتگو کرده است. بنابراین، به نظر می‌رسد که سعودی‌ها علاوه بر مداخلات گسترده خود در سودان و الجزایر، اکنون نیز عزم خود برای مداخله در لیبی را جزم کرده‌اند و به یکی از عوامل بحران ساز در این کشور تبدیل شده‌اند.

در هر صورت به نظر نمی‌رسد که نیروهای تحت امر خلیفه حفتر قادر به تسلط بر شهر طرابلس، پایتخت لیبی باشند. سلسله تحولات میدانی طی روزهای گذشته این مسأله را بیش از هر زمان دیگری ثابت کرده است. هرچند که رسانه‌های وابسته به حفتر تلاش می‌کنند تا سیر تحولات میدانی را به نفع خود انعکاس دهند اما واقعیت‌های میدانی مسائل دیگری را نشان می‌دهد.

مهر