روز معلم در گذشته

شاید کمتر کسی بداند که پیش از انقلاب اسلامی روز معلم چه روزی بوده و دلیل انتخاب آن روز چیست؟

به گزارش اشراف-سیده معصومه معاف رودپیشی: برای دانستن این امر برگردیم به دهه ۴۰ ، در جلسه روز دهم اردیبهشت این سال مجلس شورای ملی، وزیر فرهنگ که آن زمان جهانشاه صالح  بود، لایحه تعرفه جدید حقوق فرهنگیان را که به «اشل حقوق معلمان» معروف بود، به مجلس داد. در همین روز خیابان لاله‌زار شاهد اتفاق دیگری بود که در عرض چند روز فضای سیاسی ایران را ملتهب کرد. ساعت پنج بعدازظهر چندهزار معلم مرد و زن در محل باشگاه مهرگان اجتماع کردند و بعد از شنیدن چند سخنرانی آتشین، به اتفاق آرا تصمیم به اعتصاب گرفتند و حتی اعلامیه‌ای هم صادر کردند.

ساعت ۱۰ صبح یازدهم اردیبهشت وزیر فرهنگ با انجام مصاحبه‌ای مطبوعاتی از تغییر اشل معلمان خبر داد که این امر برای فرهنگیان مفید فایده نبود.

درنهایت دوازدهم اردیبهشت تعداد کثیری از دبیران و آموزگاران از رفتن به سر کلاس درس سر باز زدند و برخی از آنان در میدان بهارستان تجمع کردند. ماموران با ماشین آب‌پاش سعی در متفرق کردن‌شان داشتند اما معلمان ایستادند و علیه دولت‌وقت شعارهایی سر دادند. به‌گفته یکی از شاهدان، ‌معلم‌های خانم که در صف جلو ایستاده بودند سر تا پا خیس شدند. در این بین معلمان مرد هم برای حفاظت از بانوان دست به اقدامی زدند که جرقه خشم را شعله‌ورتر کرد؛ یکی از آنها معلم ۲۹ساله‌ای بود به نام ابوالحسن خانعلی. رئیس کلانتری بهارستان با قصاوت‌تمام رو به معلمان شلیک کرد که متاسفانه گلوله‌ای به سر این معلم جوان اصابت کرد و او را از پا درآورد.

حال اینکه از روز دوازدهم تا شانزدهم اردیبهشت چه بر آموزگاران و مجلس و… گذشت در این مجال نمی‌گنجد، اما سرانجام شنبه شانزدهم اردیبهشت جعفر شريف‌‏امامى- که با شکل‌گیری کابینه منوچهر اقبال تصدی وزارت صنایع و معادن را برعهده گرفت و پس از اقبال هشت‌ماه در سال ۱۳۳۹ به نخست‌وزیری رسید. از اتفاقات دوران نخست‌وزیری او بهبود روابط ایران و شوروی و قطع حملات رادیویی مسکو و تجدید انتخابات دوره بیستم مجلس شورای ملی بود- به كاخ مرمر رفت و متن استعفانامه هیات دولت را به محمدرضا پهلوی ارائه داد، زیرا در مجلس به‌دلیل همین اعتصابات استیضاح شده بود.

به این ترتیب علی امینی‌مجدی نخست‌وزیر شد و سرانجام غائله اعتصاب معلمان بعد از ۱۲ روز، به تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۰ به پایان رسید.

*روز معلم پس از انقلاب اسلامی چگونه تعیین شد؟

مرتضی مطهری‌فریمانی، استاد کلام و فلسفه اسلامی و روحانی اهل تشیع کشورمان بود که علاوه‌بر حضورش در هیات موتلفه اسلامی از نظریه‌پردازان بنام جمهوری اسلامی بود. این استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران پس از انقلاب اسلامی به مقام ریاست شورای انقلاب نیز منصوب شد.

از نظر مرتضی مطهری حجاب چهار فلسفه دارد:

۱-آرامش روانی، ۲-حفظ ارزش و بالا بردن احترام زن، ۳-استحکام پیوند خانوادگی و ۴-استواری اجتماع.

این عالم عالیقدر شب‌هنگام یازدهم اردیبهشت ۱۳۵۸ پس از پایان جلسه‌ای که در محل سکونت یدالله سحابی، نماینده مجلس شورای اسلامی برگزار شده بود، توسط یکی از اعضای گروه فرقان به ضرب گلوله مجروح شد و پس از انتقال به بیمارستان به حق تعالی پیوست.

فرقان نام گروه شبه‌نظامی مخالف جمهوری اسلامی بود که اردیبهشت همان سال در صحنه سیاسی ایران ظهور کرد. اکبر گودرزی رهبر این گروه دی‌ماه دستگیر شد و در اوایل خرداد سال بعد یعنی ۱۳۵۹ همراه با ۶ تن از طرفدارانش تیرباران شد، گروهی (بالغ بر ۷۰نفر) که از سوم اردیبهشت ۱۳۵۸ تا روز دستگیری ۱۹ ترور سیاسی را ترتیب دادند.

با اینکه شهیدمطهری به تاریخ یازدهم اردیبهشت به لقاءالله پیوست اما با یک روز تاخیر دوازدهم اردیبهشت روز «معلم» نامگذاری شد. در دهه ۱۳۶۰، شهرداری منطقه ۱۱ تهران بنای یادبود کوچکی در نزدیکی محل ترور مرتضی مطهری  محله دروازه شمیران برپا کرد. علاوه بر اینها منزل او به سال ۱۳۶۸ به موزه‌ بدل شد.

وی هم آثار متعددی دارد- ازجمله «مساله حجاب»، «داستان‌راستان»، «انسان کامل» و…- و هم آثار گوناگونی درباره او به رشته تحریر درآمده‌اند- ازجمله «سیری در زندگانی استاد مطهری»، «استاد مطهری و دغدغه اسلام اصیل» و… .

امام‌خمینی(ره) درباره مقام این شهید بزرگوار فرمودند: «خدمتی که مطهری به نسل جوان و دیگران کرده است، آثاری که از او هست، بی‌استثنا همه آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم بی‌استثنا آثارش خوب است. ایشان بی‌استثنا آثارش خوب است؛ انسان‌ساز است؛ برای کشور خدمت کرده است.»

این یادآوری تاریخی بهانه خوبی است تا از همه آموزگاران، معلمان و استادان ارجمندی که سال‌های سال در پرورش من کوشیدند و درهایی به بهشت دانش و ادبیات به رویم گشودند، سپاسگزاری کنم.

معلم با پاداش، تشویق و قدردانی شاید شاد شود اما دیدن ثمره روزها و سال‌ها تلاشش -که نسل آگاه امروز است- بهترین هدیه برای اوست.

*روزت گرامی معلم عزیز