اشراف – شاهرخ صالحی کرهرودی: دولت سیزدهم در حالی بهمن‌ماه پارسال لغو یک طرفه روادید برای شهروندان ۳۳ کشور دنیا برای ورود به ایران را اعلام کرد که با این اقدام انتظار می‌رفت، ورود گردشگر خارجی به کشور با رشد گسترده‌ای همراه باشد اما آمارها نشان می‌دهد که اگرچه این اقدام، برای توسعه گردشگری خارجی لازم بوده اما کافی نبوده است.

ورود به کشورهای خارجی نیازمند اخذ روادید است و هرچه شرایط دریافت روادید دشوار یا هزینه‌بر باشد، به همان تعداد ورود گردشگر خارجی نیز با کندی و سختی انجام می‌شود؛ بر همین اساس، در سال گذشته، دولت مصوبه‌ای را اعلام کرد که بر اساس آن، شهروندان ۲۸ کشور و با احتساب موارد قبلی، در مجموع شهروندان ۳۳ کشور می‌توانند بدون اخذ ویزا و تشریفات معمول به ایران سفر کنند. موضوع لغو روادید و کمک به تسهیل سفر گردشگران خارجی، اگرچه تاثیرات اقتصادی بزرگی از جمله جذب ارز برای کشور دارد اما بیش از اینها،‌ تاثیرات سیاسی و فرهنگی در پی دارد. هر گردشگر خارجی که به کشور بیاید و از شرایط ایران دیدن کند، می‌تواند سفیر فرهنگی و سیاسی مهمی برای انتقال پیام صلح،‌ آرامش و فرهنگ جامعه ایرانی در جهان باشد. در واقع،‌ هرچقدر پیام‌هایی که از گردشگران خارجی بازدید کننده از ایران بیشتر باشد، پیام‌های مسمومی که از سوی شبکه‌های ضدایرانی مخابره می‌شود را خنثی کرده و تا حد زیادی صحت آن را زیر سوال می‌برد.

فرصت‌های گردشگری زیادی هم از نظر گردشگری طبیعت، گردشگری تاریخی، گردشگری غذایی و حتی گردشگری سلامت وجود دارد که هرکدام می‌تواند مقصدی برای گردشگران خارجی باشد. برای نمونه در حوزه گردشگری سلامت، دسترسی به خدمات سلامت ارزان قیمت و با کیفیت موضوعی است که می‌تواند زمینه برای جذب بسیاری از گردشگران خارجی به خصوص از کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپای شرقی باشد. اما تبلیغات مناسب برای اطلاع بیماران از چنین خدماتی کمتر مورد توجه بوده است. همین مسئله را در سایر انواع گردشگری نیز می‌توان مشاهده کرد. سجاد شالیکار، تورگردان حرفه‌ای و فعال گردشگری با انتقاد از مدل بازاریابی گردشگری ایران می‌گوید: باید قبول کنیم در چند سال اخیر نتوانستیم ایران را خوب تبلیغ کنیم و نقشه راه و برنامه جامع عملی نداشتیم. پیوستگی در بازاریابی نداریم، درحالی که کشوری غنی داریم و هر گردشگری که به ایران آمده به این موضوع معترف شده و به ندرت گردشگری از سفر به ایران ناراضی بوده است. این یک مزیت است، که اکنون مزیت دولتی لغو روادید را می‌توان به آن اضافه کرد.

شالیکار اضافه می‌کند: ما از شرایط کشور اطلاع داریم و می‌دانیم که رسانه‌های خارجی علیه ایران خبررسانی می‌کنند. این یک واقعیت است که باید در برابر آن هم واقع‌بین باشیم، حال این سوال مطرح است در چنین شرایطی و در دهه‌های اخیر آیا مدل بازاریابی ما متناسب با این واقعیت بوده و یا تغییر وضعیت داده است؟ جغرافیای کشور ما به گونه‌ای است که وقتی سمت دیگر خاورمیانه جنگ می‌شود، در بازار سفر ایران اثر می‌گذارد، مثل همین حالا که چینی‌ها برای سفر به ایران، شرایط خاورمیانه و جنگ در غزه را هم درنظر می‌گیرند ولی با این حال، رغبت برای سفر به ایران وجود دارد.

دولت چهاردهم که حالا چند وقتی است که شروع به کار کرده، برای رفع مشکلات اقتصادی و البته تعامل بیشتر با دنیا – که شعار این دولت هم هست – می‌تواند نگاه ویژه‌ای به توسعه گردشگری داشته باشد. قدم اول که لغو روادید بوده توسط دولت قبل برداشته شده و حالا دولت جدید، می‌تواند کار ناتمام قبلی را به پیش ببرد. تا زمانی که صاحبان تورهای مسافرتی از مزیت‌های گردشگری ایران اطلاعی نداشته باشند،‌ تلاشی هم برای تعریف تورهای بین المللی در ایران نخواهند داشت. یکی از راهکارهای جدی معرفی فرصت‌های گردشگری در ایران،‌ حضور در نمایشگاه‌های بین المللی است؛ کاری که مصر هم بعد از بهار عربی و شرایطی که به واسطه انقلاب در آن کشور رخ داده بود، ‌انجام داد و با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، دوباره توانست به جذب گردشگر خارجی بپردازد. به نظر می‌رسد، دولتمردان جدید و صاحبان جامعه تورگردانان ایران باید برنامه‌ریزی جدی برای لغو روادید، حضور در نمایشگاه‌های خارجی و تولید محتوای تصویری برای معرفی فرصت‌های گردشگری ایران داشته باشند، تا بتوانند با جذب گردشگر خارجی به اهدافی که گفته شد، کمک می‌کنند. جلب اعتماد دوباره گردشگران خارجی شاید کمی دشوار باشد اما هر گردشگر خارجی، هم توسعه اقتصادی برای کشور به ارمغان می‌آورد و هم می‌تواند به خنثی سازی فضای ایران هراسی که در دنیا تبلیغ می‌شود،‌کمک کند.