
به گزارش اشراف؛ زهرا سلیمانی، نرگس آبیار از ابتدا با چالشهای زیادی در ساخت سریالش روبرو بود و به وضوح مشخص بود که این اثر قرار است پیوسته با یکی از رمانهای بزرگ ادبیات فارسی مقایسه شود. از همان آغاز، حواشی متعددی گریبانگیر پروژه شد؛ از طولانی شدن فرآیند تولید گرفته تا هزینههای بسیار بالا که به گفته خودشان، هر اپیزود حدود هشت میلیارد تومان و در کل پروژه نزدیک به ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه در پی داشته است. سپس، جنجال غیرضروری امضای کتاب سیمین دانشور توسط بهنوش طباطبایی و در نهایت توقیف سریال و فیلتر شدن نماوا به دستور مقام قضائی، تنها چند ساعت پس از پخش قسمت اول، نشان داد که پیشبینیها در مورد چالشهای این سریال به حقیقت پیوسته است. مشخص نیست که نماوا و عوامل سریال چگونه میخواهند بر این مسائل غلبه کنند؛ اما کسانی که قسمت اول سریال سووشون را تماشا کردهاند، بر این باورند که مقایسه اثر نرگس آبیار با رمان سیمین دانشور سرانجام به نفع سریال نخواهد بود.
اقتباس از سووشون همیشه با خطر مقایسههای ناگزیر روبرو است، چرا که هر گونه تلاش برای انتقال یک اثر ادبی به صفحه نمایش تقریباً محکوم به چالش است. حتی بهترین کارگردانها نیز نمیتوانند به تصویر بهتری از آنچه مخاطب در هنگام خواندن کتاب تصور میکند، برسند. رمان «سووشون» که یک اثر کلاسیک و محبوب در ادبیات فارسی به شمار میرود، همیشه با انتظارات بالای تماشاگران، به ویژه کسانی که کتاب را مطالعه کردهاند، مواجه خواهد شد. برقراری تعادل میان وفاداری به متن اصلی و جذابیت بصری و سینمایی، برای کارگردان چالشبرانگیز است و هر تغییر کوچک میتواند با انتقادات شدید مواجه شود.
سریال سووشون به کارگردانی نرگس آبیار همچنین با محدودیتهای فنی برخورد کرده و به همین دلیل فرآیند تولید به طول انجامید. مقایسهها از همان قسمت اول آغاز شد. تماشاگران معتقدند که شیوه روایت و زمانبندی در سریال سووشون با کتاب متفاوت است. روایت زری در کتاب به صورت خطی و براساس یک خط زمانی توسعه مییابد، اما در سریال، زری خاطرات و رویدادهای گذشتهاش را روایت میکند که این موضوع باعث خواهد شد تا داستان پیچیدهتر شود و برخی از خوانندگان کتاب را جلب نکند.
نحوهی معرفی شخصیتها و تأکید بر برخی نقشها نیز موضوعات بحثبرانگیز در اپیزود اول است. به عنوان مثال، یوسف در سریال به جای اینکه حضوری پررنگ و مستقیم داشته باشد، بیشتر از طریق خاطرات و رویاهای زری به تصویر کشیده شده است، در حالی که شخصیتهایی مانند مراد و سودابه هندی (بازیگر آزاده صمدی) در سریال بیشتر از رمان به چشم میآیند، در حالی که ممکن است خوانندگان کتاب این شخصیتها را کمتر متوجه شوند.
علیرغم برخی تفاوتها در شیوه روایت و برجستهسازی شخصیتها، سریال تلاش کرده تا به کلیات روح رمان اصلی پایبند باشد. این کوششها بهویژه در مراسم عروسی، که نقطه آغاز رمان و سریال هستند، به وضوح قابل مشاهده است. جزئیاتی که زری در داستان مطرح میکند، به طور کلی در سریال نیز بازتاب یافته است. مریم سعادت در نقش عزتالدوله توانسته به بهترین نحو به شخصیت نزدیک شود و حتی بدون ذکر نامش، به راحتی قابل شناسایی است.
بهنوش طباطبایی به عنوان زری در آستانه گذار از یک زن خانهدار و منفعل به زنی مقاوم قرار است به تصویر کشیده شود. اما آیا صدای نازک و گاه ملایم او نمیتواند بر قدرت شخصیت زری در نیمه دوم رمان تأثیر بگذارد؟ اگر گزینههایی چون شهاب حسینی، ترانه علیدوستی یا نگار جواهریان در نقشهای مشابهی حاضر نشده بودند، احتمالاً میتوانستند گزینههای بهتری برای ایفای نقشهای زری و یوسف باشند.
داستان «سووشون» به زری میپردازد که در شهر شیراز دوران اشغال ایران به دست متفقین زندگی میکند. زری، زنی تحصیلکرده و روشنفکر است که زندگی آرامی در کنار شوهرش، یوسف، دارد. اما یوسف فردی وطنپرست و آزادیخواه است که نسبت به وضعیت سیاسی کشور رضایت ندارد و در برابر ظلم و استثمار مقاومت میکند.
فضای شیراز در آن دوران باید پیچیدگیهای خاص خود را داشته باشد، به ویژه با حضور اشغالگران انگلیسی، قحطی و فقر. در حالی که نثر شاعرانه و شخصیتپردازی قوی سیمین دانشور، رمانش را گرانبها کرده، سریال سووشون با انتخاب گویش شیرازی برای بازیگران ریسک بزرگی کرده است. به طوری که در اپیزود اول برخی از دیالوگها غیرقابل فهم است و ادامه این روند میتواند به کلیت اثر ضربه بزند.
داستان در اوایل دهه ۱۳۲۰ شمسی، در بحبوحه جنگ جهانی دوم روایت میشود. اگرچه فضای داستان شهری است، روابط با روستاها و کشاورزان نیز در آن پررنگ است. قسمت اول سریال سووشون برخلاف آن دوره با شرایط قحطی و کمبود آذوقه، تمرکز بیشتری بر مراسم عروسی و جلوههای تجملاتی آن گذاشته است. در حالی که در آن زمان، دسترسی به ماشینها محدود بود و استفاده از وسایل نقلیه سنتی، مانند اسب و درشکه، رایجتر بود. موضوع قحطی و کمبود مواد اولیه به شکل قابل توجهی نادیده گرفته شده و دیگر نشانهایی از وضعیت اقتصادی نابسامان آن سالها در داستان مشاهده نمیشود. برق و روشنایی مجلس عروسی به نوعی شبیه داستان سیمین دانشور توصیف شده، با این حال وجود صحنههایی مانند بادکنکهای رنگی تضادی با واقعیت آن دوران به وجود میآورد.
بیشتر بدانید | سریال «سووشون» به عنوان یکی از گرانترین پروژههای بخش خصوصی در ایران شناخته شده است. طبق شنیدهها، هزینه تولید هر قسمت در سال ۱۴۰۳ حدود هشت میلیارد تومان بوده و برخی منابع نیز هزینه کلی ساخت سریال را از ۲۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ گزارش کردهاند.