به گزارش اشراف: زهرا سلیمانی، کتاب «من سنگ بودم» سروده‌های طاهره شهابی که به‌تازگی شایسته تقدیر در جشنواره قلم زرین شده است‌. این کتاب شعر نوجوان با موضوعات مختلف و جذاب و موجز از سوی انتشارات مهرک (سوره مهر کودک و نوجوان) وارد بازار نشر شده‌ و تصویرگر این مجموعه حمیده سلیمانی است.
این کتاب برای آشنایی با مفاهیمی است که اغلب ما بزرگسالان در دوران نوجوانی با آن مواجه بودیم، مفاهیمی که در دوره حساس نوجوانی پررنگ‌تر جلوه می‌کنند، مفاهیمی چون عشق، فقدان، دوستی و تقویت قوه تخیل و خلاقیت که برای رده سنی نوجوانان بسیار مناسب است. گفت‌وگویی با طاهره شهابی درباره این کتاب و حوزه شعر نوجوان را در ادامه می‌خوانید.

برای سرودن شعر نوجوان بیشتر به چه موضوعاتی علاقه‌مند هستید و توجه می‌کنید؟
موضوع اصلی این است که من به نگاه و سفارش مخاطب توجه می‌کنم و دوست ندارم انشای من به آنها دیکته شود، درواقع شعر را مانند نخی می‌دانم که یک سر نخی را خودم در دستم گرفته‌ام و آن را کلاف می‌کنم و سر دیگر آن درخواست‌ها و علاقه‌مندی‌های مخاطبان نوجوانم است. به‌هرحال برای من مهم است بدانم که اگر مخاطب من موسیقی گوش می‌دهد، موسیقی مورد علاقه آن چه هست و دایره واژگانی مورد علاقه آن چیست، کجا احتیاط می‌کند یا کدام موضوعات خلأ تنهایی آنها را پر می‌کند.
در‌مجموع تلاش می‌کنم تمام توجه‌ام معطوف بر موضوعاتی باشد که به آن علاقه دارند و به سمت آن می‌روند. زیرا موضوعات انتخابی برای این رده سنی قطعا باید تاثیرگذار و الهام‌بخش باشند و به گستره امید در نوجوان پر و بال بدهد. درهرصورت این سن با توجه به دوران بلوغ مرحله پرمخاطره‌ای برای نوجوانان است. شعر نوجوان می‌بایست تاثیرگذار و کمک‌کننده باشد تا گذر از این مرحله با صبوری و موفقیت اتفاق بیفتد.
به هرحال هر اثری که مخاطب با آن مواجه می‌شود، قطعا خود شاعر طوفان‌هایی را مهار کرده و با آن کنار آمده تا به آن نگاه و متن رسیده است. همیشه این‌طور نیست که به‌دنبال دغدغه‌های مخاطب باشیم، البته که این نکته بسیارمهم است، اما گاهی می‌شود موضوعات و نگاه‌هایی از زاویه‌های متفاوت‌تری به موضوع را به مخاطب نشان داد.

با توجه به این نکته که شعر نوجوان باید قدرت جذب و بیان احوالات درونی نوجوانان را داشته باشد، سرودن شعر برای این رده سنی برایتان دشوار نیست؟
البته که هست، بحران‌هایی که در این سن وجود دارد و نوجوان در دوران حساس بلوغ قرار دارد که تمام عواطف آن درگیر هیجانات، احساسات، تنهایی‌ها و دل‌تنگی‌ها می‌شود و به همین دلیل ایجاب می‌کند که شاعر تمرین داشته باشد و اثر خلق شده را بارها و بارها بخواند و نکته‌ها و ظرفیت‌های آن را بازبینی کند تا یک اثر پاکیزه و آرام در اختیار مخاطب خود قرار بدهد.

به‌نظر شما نوجوانان امروزی بیشتر به چه موضوعات و محتوایی علاقه‌مند هستند و آیا شعر می‌تواند آنها را اغنا و راضی کند؟
با توجه به گستردگی رسانه‌ها و ارتباط بیشتر با جهان و در دسترس بودن کتب ترجمه خوب که تعداد آنها نیز بسیار است، دیدن فیلم‌هایی که کیفیت و کمیت خوبی دارند حتما در سطح توقع مخاطب آگاه، باهوش و امروزی ما تاثیرگذار بوده و این سطح توقع بسیار گسترده و متنوع است. من امیدوارم که شعر امروز نوجوان بتواند در کنار همه این عوامل کمک‌کننده باشد و در سبد علاقه‌مندی‌های نوجوانان امروزی قرار گیرد.

در بیشتر اشعار شاهد توصیف خواسته‌ها یا نیاز‌هایی هستیم که برای اغلب ما مشترک است، آیا این توصیفات نشأت گرفته از خاطره یا تجربیات شما است؟
تمام موضوعاتی که از لحظه ازل تا اکنون برای شاعران و مخاطبان شعر مهم بوده مثل زندگی، مرگ، هستی، طبیعت که این روزها دغدغه‌های محیط‌زیستی هم به آن اضافه شده، می‌تواند از موضوعاتی باشد که در حوزه علاقه‌مندی این گروه قرار گیرد. همچنین شاعر نوجوان می‌بایست علاقه‌مند به حوزه موسیقی، فیلم، مطالعه و نقد فیلم، داستان و شعر نوجوان باشد. مثلا دستنوشته‌های نوجوانان را بخواند، زیرا این کار به شاعر کمک می‌کند تا به‌سمت نیاز‌ها و علاقه‌مندی مخاطب برود. شاعر نوجوان باید در تکاپو و مصاحبت با نوجوانان باشد تا با علایق و ادبیات آنها آشنا شود، زیرا این منابعی پویا و الهام‌بخش برای او است.

به‌نظر شما ظرافت‌هایی که در شعر نوجوان شاعر باید به آن توجه داشته باشد چه چیزی است؟
اولین و مهم‌ترین نکته این است که مخاطب نوجوان وقتی اثری را می‌خواند، در نگاه اول برای او جذاب و سرگرم‌کننده باشد، مخاطب باید بتواند با همان خوانش اول به حظ ادبی و لذت ادبی برسد، نکته دوم ایجاز؛ رعایت ایجاز برای شعر این گروه سنی بسیار مهم است، به این خاطر که مخاطب در این سن بسیار کم‌حوصله و بازیگوش است. نکته سوم تصویرسازی‌ها هستند که به‌نظر من باید متناسب با تجربه زیستی مخاطب باشد و ظرفیت‌های ذهنی مخاطب نیز درنظر گرفته شود.
همچنین موسیقی شعر بسیار اهمیت دارد، موسیقی و حرکت برای این گروه سنی مهم است و همان‌طور‌که پیش‌تر اشاره شد، نقش امید و عشق و طنز از دغدغه‌ها و علاقه‌مندی‌های آنها به‌شمار می‌رود، انتخاب عنوان مناسب برای هر شعر و انتخاب عنوان کتاب باید برای مخاطب نوجوان جذابیت کافی داشته باشد.

چرا شاعران برای نوجوانان کمتر شعر می‌سرایند و کتاب نوجوان کم است؟ در چنین شرایطی شما با چه‌ انگیزه‌ای شعر می‌گویید؟
با توجه به اینکه جمعیت نوجوانان ما قابل تامل است و همین‌طور کتابخانه‌های کودک و نوجوان ما تعداد قابل توجهی دارند، با این حال ما در بخش نوجوان با فقر کتاب مواجه هستیم و صورت ظاهری کتاب‌های موجود آنقدر که مورد استفاده قرار گرفته‌اند صورت خوشی ندارند، که بنده علت این موضوع را مشکلات اقتصادی می‌دانم زیرا شاعران به‌سمتی رفته‌اند که اغلب کارهایشان به‌صورت مجموعه‌نویسی و چند جلدی خردسال یا کودک چاپ می‌شود و این کتاب‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و به فروش می‌رسند و شرایط اقتصادی خوبی را ایجاد می‌کند. به قول همکار عزیزمان خانم طیبه شامانی؛ ناشرانی که کتاب‌های نوجوان چاپ می‌کنند واقعا انگشت‌‌شمار هستند. البته مراحل چاپ هم سختی‌های خودش را دارد به‌صورتی‌که شاید یک کتاب در‌صورت پذیرفته شدن سه الی چهار سال زمان ببرد تا از کوره چاپ بیرون بیاید و به‌دست مخاطب برسد.

چرا در بعضی از شعر‌ها مانند «پرواز از تهران به…»، «فراموشی» به موضوعات واحدی مثل رفتن، جدایی و فراق پرداخته‌اید؟
موضوعاتی هستند که ممکن است برای همه انسان‌ها به‌وجود آمده باشد؛ فراق، جدایی و… علت انتخاب من هم مانند دیگر شعرا همین بوده، زیرا این موضوعات هم برای شعرا و هم برای مخاطبان ملموس و مهم است. البته بنده سعی کرده‌ام از زاویه دیگری به این موضوعات بپردازم. امروزه بحث مهاجرت و جدایی‌هایی از این دست در دنیا بسیار جدی‌تر از قبل شده است و من سعی کرده‌ام این موضوعات را با نگاهی استعاری در جان اشیا، پدیده‌ها و حتی رنگ به رنگ شدن گلدان بگنجانم و برای مخاطب حرف بزنم.

طرح جلد و تصاویر کتاب هماهنگی بسیار خوبی با اشعار دارند، آیا با همکاری و نظر شما صورت گرفته است؟
درخصوص کتاب من سنگ بودم، باید عرض کنم همکاری با مهرک بسیار دلپذیر بود، زیرا صادقانه‌ترین و دلسوزانه‌ترین برخورد را برای چاپ این کتاب داشتند، همچنین درباره تصویرگر و گرافیست این مجموعه شعر، بارها و بارها با وی در این خصوص باهم گفت‌وگو می‌‌کردیم.
در آخر برای نوجوانان عزیز آرزو می‌کنم تا با فراغ ‌بال و به‌دور از دغدغه ‌و نگرانی‌های اقتصادی و غول کنکور بتوانند به‌راحتی و با آسایش کتاب‌هایی که موضوعاتش درخور تأمل است و جهان‌بینی وسیعی دارد و نگاهی عمیق را به آنها تقدیم می‌کند بخوانند و مسیر رشد و بالندگی را با کتاب پیش ببرند و این مسیر نورانی همیشه با آنها عجین باشد.