اشراف – شاهرخ صالحی کرهرودی: اگرچه گزارشاتی از چاپ کتاب‌های بدون مجوز و ممنوعه در کشورهایی مثل افغانستان و ورود و توزیع غیرقانونی آنها در کشور وجود دارد اما با این وجود، قاچاق کتاب تنها منحصر به این موضوعات نبوده و بخش اصلی آنچه که به عنوان قاچاق کتاب از آن یاد می‌شود را نشر بدون مجوز، زیرزمینی، و نقض حقوق ناشر را شامل می‌شود که در سال‌های اخیر به پدیده‌ای فراگیر بدل شده و باعث شده تا زیان زیادی به صنعت چاپ و نشر کتاب وارد شود. انتشار غیرمجاز کتاب‌ها و محصولات فرهنگی در فضای مجازی هم در چندسال اخیر، به معضلات قبلی اضافه شده و بسیاری از اقدامات مجرمانه، با استفاده از این فضا صورت می‌گیرد.

باید به این نکته توجه داشت که کتاب یک محصول مهم فرهنگی است که با نیروی فکر و اندیشه جامعه سرکار دارد و هرچقدر این جریان فرهنگی در مسیر درست هدایت شود، می‌تواند جامعه را هم به سمت تعالی هدایت کند. نشر کتاب‌های غیرقانونی، ضاله، انحرافی یا مروج فرهنگ و سبک زندگی نادرست، نه تنها مشکلی از مشکلات فرهنگی جامعه کم نمی‌کند که حتی می‌تواند باعث گمراهی قشر فرهیخته، جوان و اهل مطالعه نیز شود. یکی از اقدامات ضروری هم در این حوزه این است که با هرگونه اقدام مجرمانه در حوزه نشر کتاب یا قاچاق کتاب، با سرعت، قاطعیت و البته رعایت عدالت برخورد شود. این برخورد قاطع، هم می‌تواند در مقابل رفتارهای غیرقانونی بازدارندگی ایجاد کند و هم می‌تواند مشوق فعالیت‌های سالم و قانونی ناشرانی باشد که در حوزه فرهنگی کشور به خدمت می‌پردازند.

بر اساس قانون، نشر، پخش، عرضه اثر دیگری، اقتباس بدون کسب صاحب اثر، تحریف و تغییر آثار ادبی و هنری و استفاده از نام و نشان آثار دیگران بدون کسب اجازه آنها جرم دانسته شده و برای آن مجازات تعیین شده است. در مواردی که جرمی رخ می‌دهد، ابتدا دادسرا به جرم رسیدگی کرده و بعد از احراز وقوع جرم، پرونده را با صدور کیفرخواست برای متهم به دادگاه کیفری ارجاع می‌دهد تا به جرم رسیدگی و برای متهم مجازات مناسب تعیین شود. به طور طبیعی این فرآیند رسیدگی، با توجه به کثرت پرونده‌های مختلف در دادسراها و دادگاه‌ها، زمان‌بر بوده و به لحاظ تخصصی بودن موضوع هم گاهی به درستی مورد توجه قرار نمی‌گرفت. حالا اختصاص شعب ویژه کیفری برای رسیدگی به دعاوی مرتبط با قاچاق کتاب و نقض حقوق مولفان و مصنفان یک گام روبه جلو برای مقابله با معضلی محسوب می‌شود که چندسالی است، دامن نظام فرهنگی کشور را گرفته و حالا این امید وجود دارد که با رسیدگی سریع و قاطع به این پرونده‌ها، انگیزه‌های وقوع چنین جرایمی در جامعه کاسته شود. البته با کاهش این جرایم، بدون شک ناشران قوی و معتبر هم بهتر از گذشته می‌توانند به فعالیت بپردازند و اینگونه همراهی دستگاه قضا با مجموعه فرهنگی کشور، به یک نتیجه خوب خواهد رسید.