اشراف – شاهرخ صالحی کرهرودی: کرونا، تغییرات زیادی در کشور ما و البته جهان ایجاد کرده است؛ بسیاری خودشان بیمار شدند و رنج بیماری را تحمل کردند، بسیاری عزیزان خود را در نتیجه این بیماری از دست دادند، بسیاری بیکار شدند و بسیاری هم با تلاطم اقتصادی حاصل از تعطیلی فعالیت‌های روزمره مواجه شدند. عده‌ای هم مانند کادر درمان، در فشار و استرس ناشی از تعداد زیاد بیماران قرار گرفتند. اما همه این‌ها تنها ظاهر و پوسته ماجرا بود و از اینا مهمتر ضربه سخت روحی و روانی است که به همه آحاد جامعه در نتیجه این بیماری وارد شده است. برخی‌ها شدید‌تر و برخی‌ها کمتر.

خانواده‌هایی که عزیزان خود را در نتیجه بیماری از دست دادند، فشار بیشتری تحمل کردند؛ چه اینکه شرایط بیماری فرصت تسلی دادن و حضور بستگان و دوستان را هم از بین برد و همین مسئله باعث شد تا خانواده‌های داغدار فشار بیشتری را تحمل کنند. البته این فشارها گاهی بیشتر هم می‌شد و به لحاظ رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، نزدیکان فرد فوت شده، خودشان باید تا مدتی قرنطینه می‌شدند تا مشخص می‌شد آیا در معرض بیماری قرار گرفته‌اند یا نه؟

در کنار اینها، کادر بهداشت و درمان هم جهادگونه در میدان حضور داشتند و فشار ناشی از ازدحام در مراکز درمانی، کار را بر این قشر دشوار کرده بود؛ این قشر هم به لحاظ در معرض بیماری بودن، هم استرس بیمار شدن را داشتند و هم امکان ارتباط با نزدیکانش را از دست داده بودند که از هر دو جهت به آنها فشار وارد می‌کرد.

عواقب اقتصادی کرونا هم که دیگر بر هیچ کس پوشیده نیست؛ بخش اعظمی از کسب و کارها در همه جای دنیا تعطیل شده است و این تعطیلی برای کسانی که توانایی اقتصادی کمتری داشتند، حالا کمر شکن است. در شرایطی که تورم عمومی در حدود ۴۱ درصد است و روز به روز اجناس گران‌تر می‌شود، از دست دادن درآمد و نداشتن پس انداز قابل اتکاء، بسیاری از اقشار جامعه متوسط رو به پایین جامعه را در آستانه یک فروپاشی روحی و صدالبته اجتماعی قرار داده است.

حالا همه این فشارها در شرایطی است که سازمان بهداشت جهانی از همان روزهای اول همه‌گیری ویروس کرونا در جهان، یکی از مهمترین راهکارهای مقابله با این بیماری را اجتناب از استرس و حفظ روحیه دانسته بود و به مردم توصیه کرده بود تا بیش از آمادگی جسمی به آمادگی روحی و روانی برای مقابله با این بیماری توجه کنند.

محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در گفتگویی با یکی از رسانه‌ها در همین خصوص گفته بود: بزرگ‌ترین نگرانی ما در حال حاضر استرس حاصل از وحشت ویروس کرونا است. استرس سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند و در این حالت دفاع بدن مختل می‌شود و سیستم هموستاز بدن به هم می‌خورد. در این شرایط قند خون، مواد غذایی، چربی و اکسیژن از حالت تعادل خارج می‌شود و علائم بدنی مانند فشارخون، افزایش درجه حرارت، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، دردهای مفصلی و عضلانی، استفراغ، اسهال، درد شکمی، خستگی شدید، درد قفسه سینه و سردرد در افراد افزایش پیدا می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: در این شرایط فرد فاجعه انگاری کرده، افکار منفی را تجربه می‌کند، وسواس، نگرانی و اختلالات روانی ظاهر می‌شود، هوشیاری مختل می‌شود و زندگی به‌نوعی فلج می‌شود. البته این شرایط در زنان، کودکان، نوجوانان، جوانان، بزرگ‌سالان و سالمندان تفاوت دارد.

جامعه به لحاظ درگیری با کرونا تحت فشار است؛ عده‌ای در استرس بیمار شدن،  عده‌ای در غم از دست دادن عزیزانشان و عده‌ای هم در نتیجه فشار اقتصادی. اما دلیل این فشار روحی و روانی هرچه باشد، نیاز به توجه و حمایت دارد. آمارها حاکی از حضور ۳۰ هزار مشاور و روانشناس در کشور حکایت می‌کند. سازمان بهزیستی هم تعداد زیادی مددکار اجتماعی در اختیار دارد و جمعیت هلال‌احمر هم افراد زیادی را برای مداخله روانی در زمان بحران آموزش داده است. حالا در میانه بحران، فراتر از تلاش کادر درمانی، و دولتمردان، به نظر می‌‌رسد نوبت تلاش و مداخله این روانشناسان، مشاوران و مددکاران است تا با حضور در رسانه‌ها، خطوط مشاوره تلفنی، حضور در اماکن پر تردد و برخی جاهای دیگر، به ارائه خدمات حمایت روانی به مردم بپردازند. روانشناس‌ها و جامعه‌شناس‌ها به‌عنوان افراد مرجع، می‌توانند در رسانه‌های جمعی مثل رادیو و تلویزیون مردم را مخاطب قرار داده و با طرح نظرات تخصصی اجتماعی و روانی، افکار عمومی را اقناع کرده و مردم را به در پیش گرفتن یک رفتار خاص و اجتناب از رفتارهای نادرست در مواقع مختلف ترغیب کنند.

در کنار این فعالیت، شاید بتوان پیشنهاد داد تا گروه‌های مردمی که این روزها مشغول خدمت‌رسانی هستند، با شناسایی خانواده‌هایی که عزیزی از دست داده‌اند، با رعایت دستورالعمل بهداشتی و با حضور یک روانشناس، از آنها سرکشی کنند و به روحیه دهی به آنان بپردازند.

در کنار همه اینها البته نباید نادیده گرفت که صداقت مسئولان و تلاش آنها برای اتخاذ تدابیر درست در جامعه و پیشگیری از تصمیماتی که به التهاب اجتماعی دامن می‌زند هم در کنار همه موارد گفته شده می‌تواند موثر و جدی قلمداد شود.