اشراف – شاهرخ صالحی کرهرودی: هدف اصلی از تأسیس شورای عالی جوانان، هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و ارائه برنامه‌هایی برای رفع مشکلات جوانان بوده است. این شورا مسئول رسیدگی به مسائلی مانند اشتغال، تحصیل، مسکن و توسعه برنامه‌های فرهنگی ویژه جوانان است. اما بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که این نهاد در عمل، کارایی لازم را نداشته و بیشتر به جلسات رسمی و مصوبات بی‌نتیجه محدود شده است.

چالش‌های شورای عالی جوانان

یکی دیگر از مشکلات اساسی این شورا، عدم وجود برنامه‌های عملیاتی و مشخص برای اجرای مصوبات است. بسیاری از تصمیماتی که در این شورا اتخاذ می‌شود، یا هیچ‌گاه به مرحله اجرا نمی‌رسد، یا در فرآیند اجرا با موانع پیچیده بروکراتیک روبه‌رو می‌شود. علاوه بر این، سیاست‌گذاری‌های این شورا معمولاً تحت تأثیر تغییرات مدیریتی و شرایط سیاسی قرار می‌گیرد، که موجب سردرگمی و بی‌اعتمادی جوانان نسبت به این نهاد شده است.

جوانان امروز ایران با چالش‌های متعددی از جمله بیکاری، افزایش هزینه‌های زندگی، دشواری در تهیه مسکن و کاهش امید به آینده مواجه‌اند. اما شورای عالی جوانان نتوانسته است راهکارهای کارآمدی برای کاهش این مشکلات ارائه دهد. سیاست‌های این شورا عمدتاً کلی‌نگر بوده و فاقد راهکارهای عملی و اجرایی است.

با توجه به اینکه اشتغال و مسکن دو نیاز اساسی جوانان هستند، انتظار می‌رود که شورای عالی جوانان برنامه‌هایی مشخص و پایدار برای ایجاد فرصت‌های شغلی و تسهیل شرایط مسکن جوانان ارائه دهد. اما تاکنون اقدامات صورت‌گرفته نتوانسته‌اند تغییر محسوسی در وضعیت زندگی این قشر ایجاد کنند.

ضرورت توجه به مشکلات جوانان در تصمیم‌گیری‌ها

در بسیاری از کشورها، سیاست‌های مرتبط با جوانان بر اساس پژوهش‌های علمی و داده‌های آماری دقیق تنظیم می‌شود. اما در ایران، تصمیمات این شورا اغلب بدون در نظر گرفتن نیازهای واقعی جوانان اتخاذ می‌شود. عدم هم‌راستایی سیاست‌های شورا با واقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی، باعث شده است که بسیاری از طرح‌ها ناکام بمانند و اثر محسوسی بر زندگی جوانان نداشته باشند.

با اینکه این شورا به منظور بهبود شرایط جوانان تشکیل شده، اما در تصمیم‌گیری‌های آن، جوانان نقشی ندارند. ترکیب این شورا بیشتر شامل مدیران دولتی و مقامات اجرایی است که شناخت کافی از دغدغه‌های نسل جدید ندارند. این عدم تعامل میان جوانان و سیاست‌گذاران، شکاف عمیقی را میان تصمیم‌گیری‌ها و نیازهای واقعی ایجاد کرده است.

در بسیاری از کشورها، شوراهای جوانان به عنوان پل ارتباطی میان جوانان و دولت عمل می‌کنند و امکان مشارکت مستقیم این قشر در تدوین سیاست‌ها را فراهم می‌آورند. اما در ایران، نه‌تنها چنین سیستمی وجود ندارد، بلکه ارتباط میان این شورا و بدنه جوان جامعه نیز بسیار محدود است. برای افزایش اثربخشی این نهاد، ضروری است که جوانان از طریق مکانیسم‌هایی مانند نظرسنجی‌های عمومی، کارگروه‌های تخصصی و نمایندگان منتخب، در تصمیم‌گیری‌ها سهیم شوند.

لزوم اصلاح ساختاری و بهبود عملکرد شورا برای آنکه شورای عالی جوانان بتواند به رسالت خود عمل کند، نیاز به اصلاحات جدی در ساختار و شیوه عملکرد آن وجود دارد. حضور نمایندگان جوانان در شورا و مشارکت فعال آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها، افزایش شفافیت از طریق انتشار گزارش‌های عمومی از مصوبات و عملکرد شورا، ایجاد ضمانت اجرایی قوی‌تر برای پیگیری و اجرای مصوبات، تمرکز بر مشکلات واقعی جوانان به جای ارائه سیاست‌های کلی و بی‌اثر و همکاری بیشتر با سازمان‌های مردم‌نهاد و نهادهای غیردولتی فعال در حوزه جوانان از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود ساختار این شورا کمک کند.

روز جوان فرصتی مناسب برای بازنگری و نقد سیاست‌های مرتبط با این قشر از جامعه است. بررسی عملکرد شورای عالی جوانان نشان می‌دهد که این نهاد در بسیاری از زمینه‌ها از اهداف خود فاصله گرفته و نتوانسته است پاسخگوی نیازهای نسل جدید باشد. ضعف در سیاست‌گذاری، عدم شفافیت، بی‌توجهی به مشکلات واقعی جوانان و عدم مشارکت آنان در تصمیم‌گیری‌ها، از جمله نقاط ضعف این شورا هستند. برای آنکه این نهاد بتواند نقش مؤثرتری در بهبود وضعیت جوانان ایفا کند، باید اصلاحات ساختاری جدی در ترکیب، عملکرد و رویکرد آن صورت گیرد. بدون تغییرات بنیادین، این شورا همچنان در مسیر ناکارآمدی باقی خواهد ماند و جوانان نیز همچنان با چالش‌های پیشین دست‌وپنجه نرم خواهند کرد.