به گزارش اشراف، زهرا سلیمانی: یکی از تصویرگران برجسته کتاب کودک است. کریمی چندین سال است که در این حوزه فعالیت پررنگی دارد و از سال ۱۳۹۳ تصویرسازی کتاب را به صورت جدی آغاز کرده است. کتاب «آتیش یه غول پرخوره» سی‌وچندمین کتاب و دومین همکاری وی با نشر مهرک است. در این شماره از پرونده «گفت‌وگو با تصویرگران ایرانی کتاب کودک» با ویدا کریمی درباره ورودش به دنیای تصویرسازی داستان‌ها صحبت کرده‌ایم که در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:

شروع فعالیت تصویرسازی شما از چه زمانی و از کجا بوده؟ ” آتیش یه غول پر خوره ” چندمین اثر شما در زمینه کتاب کودک است؟

از دوران نوجوانی می‌دانستم كه بايد شغلی داشته باشم كه باهاش راحت و خوشحال باشم. مخصوصاً كه اصلاً توی كلاس درس تمركز نداشتم. يک جا نشستن و گوش‌دادن برایم سخت بود. از همان موقع‌ها بود كه به انيميشن و تصويرسازی كتاب كودكان فكر كردم. توی هنرسـتان و دانشـگاه، رشـته‌ی نقاشی خواندم ولی به نظرم عالم نقاشی هم خيلی جدی بود، برای همین در رشته‌ی تصويرگری ادامه تحصـيل دادم و شـدم تصـويرگر كتاب كودک. به نظرم بهترين شـغلی بود كه می‌توانستم داشته باشم، چون هميشه چيزهای جديدی هست كه بتوانم كشف كنم يا شخصيت‌هايی كه بتوانم خلق كنم. سال ۱۳۹۱ فعالیتم در حوزه تصویرگری آغاز شد اما تمام تمرکزم برای تصویرسازی کتاب نبود و بیشتر تدریس می‌کردم، اما از سال ۱۳۹۳ تصویرسازی کتاب را به صورت جدی آغاز کردم. کتاب آتیش یه غول پرخوره از نشر مهرک فکر می‌کنم سی‌وچندمین کتاب من باشد و البته دومین همکاری من با مهرک است، اما چون پیوسته در حال تصویرسازی هستم شمارش کتاب ها از دستم خارج شده است.

آثار تصویرسازی شما بیشتر در چه موضوعات یا قالبی است؟

با توجه به شناختی که ناشران و مدیران هنری از سبک و نوع انتخاب من برای تصویرسازی کتاب ‌ها پیدا کرده‌اند، بیشترین پیشنهادات و همکاری ها در مورد موضوعات آموزشی و تربیتی بوده اما دقیق‌تر بگویم،موضوع غالب آثارم؛ اجتماعی، محیط زیست، اخلاقی و تربیتی، سرگرمی و بازی و … بوده است.

آثار را چطور برای تصویرگری انتخاب می‌کنید؟ کتابی‌هایی بوده که رد کرده باشید؟

آثار را بنابر ممیزی ها و ملاک های خودم انتخاب می‌کنم، ناشر برایم بسیار مهم است. اینکه چه رویکرد و هدفی را برای چاپ کتاب ها در نظر دارد. همچنین سبک و نوع موضوعاتی که انتخاب می‌کند به خوبی مناسب رده سنی خردسال و کودک امروزی باشد. از دیگر مواردی که برایم در انتخاب کتاب مهم است، ترویج فرهنگی است که با چاپ آن کتاب صورت می‌گیرد. بله؛ داستان های بسیاری بوده که کار تصویرسازی آنها را رد کرده‌ام، برخی از آنها موضوعاتی بودند که با روحیه و انتخاب من فاصله داشتند و برخی دیگر از داستان ها هم برای من فاقد تصویر و تخیل بودند. همچنین موضوع زمان هم در رد کردن کارها بی‌تأثیر نبوده، بنابر محدودیت زمان، فرصت کافی برای تصویرسازی و تحویل پروژه نداشتم و کار را قبول نکردم.

رویای شما در دنیای تصویرگری کتاب کودک چیست؟

برای تصویرگران رویاهای بسیاری وجود دارد، ابتدا اینکه تصویرگر از نظر مالی امنیت داشته باشد تا مجبور به قبول کردن هر کتاب و داستانی نشود و زمان کافی برای تجربه و تمرین تکنیک های مختلف داشته باشد. زیرا امرارمعاش برای تصویرگرانی که فقط از این راه کسب درآمد دارند بسیار سخت است و موجب تکراری شدن کارها می‌شود. علاوه بر مشقت های اقتصادی و پرداختی هایی که برای گذران زندگی مانع رویاسازی در دنیای تصویرگری شده است، ممیزی‌ها و قوانین وزارت ارشاد است که به نظر بند موازی با واقعیت های جامعه ما نیست و پیاده‌سازی تصاوبر داستان را  بسیار محدود کرده است و این سانسور ها باعث می‌شود کودکان خارج از کشور با کتاب‌های ترجمه شده ما ارتباط نگیرند و از طرف دیگر این داستان ها و تصاویر با جامعه خود ما مغایرت دارد و همین دلیل موجب محبوب شدن بیش از پیش کتاب های ترجمه می‌شود.

چه نکات و توصیه‌هایی برای کودکان و نوجوانانی دارید که علاقه‌مند به شروع حرفه تصویرسازی و تصویرگری هستند؟

بیشتر کتاب بخوانند و سعی کنند داستان را در ذهن خودشان تخیل و تصویرسازی کنند، وقت کمتری برای بازی های دیجیتال بگذارند و بیشتر  بازی های یدی را تجربه کنند. زیرا بازی های دستی و گروهی باعث رشد خلاقیت می‌شود و موجب خلق اتفاق های زیبا می‌شود، درست برعکس فضای دیجیتال که ممکن است قدرت تخیل و ایده‌پردازی را از کودکان بگیرد. نکتۀ دیگر اینکه برای ورود به دنیای تصویرسازی لازم است نکات طراحی و رنگ‌شناسی را یاد بگیرند و برای اینکه از نقاشی خود و نتیجه کار لذت ببرند لازم است تا این موارد را به خوبی یاد بگیرند و تمرین کنند زیرا دنیای تصویرگری هیچ راه مینابر دیگری ندارد.

تصویرگری کتاب کودک و نوجوان از نظر نوع فعالیت و حس‌وحال اثر چقدر با تصویرگری کتاب‌های دیگر متفاوت است؟

فعالیتی برای کتاب ها جز خردسال و کودک نداشته‌ام، اما می‌دانم جهان تصویرسازی خردسال و کودک شیطنتی لازم دارد که در کتاب های بزرگسال کمتر به این مورد بر می‌خوریم. کار بزرگسال از لحاظ فرم، موضوع و تصویر پیچیده است ولی در کتاب کودک ما این پیچیدگی های تصویر را نداریم اما پارامتر های مهم دیگری از جمله؛ ملموس بودن فضا با دنیای کودکان، طنازی و لذتبخش بودن، جذابیت و … را دارد.

دنیای مخاطب کتاب و شناخت آن، چقدر برای یک تصویرگر مهم و ضروری است؟

بله، شناخت و وقت گذاشتن برای دنیای کودکان امری ضروری است که باید انجام بشود. ما باید بچه‌ها را خوب نگاه کنیم و علاوه بر آن با جامعه و اتفاقات به‌روز و همراه باشیم. زیرا اغلب اوقات هنگام تصویرگری و برای همزاد پنداری با کودکان به دنیای کودکی خودمان رجوع می‌کنیم و ممکن است تصاویر و نکته‌هایی که خلق می‌کنیم برای کودکان امروزی نامفهوم و غیر قابل درک باشد. به هرحال سطح رفاه و تفریحات کودکان دستخوش تغییرات بسیاری قرار گفته است و قابل مقایسه با تفریحات کودکی ما نیست. بنابراین می‌بایست همیشه با دنیای امروز کودکان آشنا و به‌روز باشیم و علائق آن‌ها را به خوبی بشناسیم و اِلمان های مورد پسند آن‌ها را پیدا کنیم. همین موضوع می‌تواند نکته بسیار مهم و کمک کننده‌ای باشد تا بهتر و بیشتر با جهان آن‌ها آشنا بشویم و تصاویر مناسب با روحیه و سلیقه آن‌ها خلق کنیم. اینکه ما بدانیم یک کتاب به چه علت به چاپ چندم رسیده است و کدام نکتۀ کتاب مورد پسند مخاطب واقع شده است بسیار نقش کمک کننده‌ای هم برای ناشران و هم برای نویسنده و تصویرگر دارد.

کتاب “آتیش یه غول پرخوره” چه ویژگی و مشخصات و معیارهایی دارد که توجه شما را جلب کرد تا این تصاویر هماهنگ و جذاب خلق شود؟

به طور کل زمانی که یک کتاب داستان یا شعر پیشنهاد داده می‌شود بعد از خواندن متن به این نکته توجه دارم که چه تصویر و چه میزان تخیلی را در ذهن من ایجاد می‌کند. البته در کتاب‌های شعر متفاوت است چون چند شعر دارد و فریم هایی با موضوعات متفاوتی را می‌طلبد، اگر از ده شعر کتاب بتوانم هشت مورد آن را تخیل و تصویرسازی کنم و اینکه محتوا تا چه اندازه به من اجازه می‌دهد بتوانم از فانتزی ها و شیطنت ‌های سبک تصویرسازی خودم را در آن مانور بدهم، در انتخاب و جلب توجه من مؤثر است. دربارۀ کتاب آتیش یه غول پرخوره هم این موارد صدق می‌کرد. بعضی از شعرهایش را خودم بسیار دوست دارم و می‌توانستم آزادانه برای هر کدام از شعرها تخیل کنم و کارهایی که دوست دارم را در نقاشی ها اجرا کنم. البته موضوعات تکراری و غیر قابل ملموسی هم هست که در اغلب کتاب‌های شعر ما شاهد آن هستیم. مثل: کودکی که به گل ها آب می‎دهد یا تصویری از حیاط های قدیمی که کمتر کودک امروزی این موارد را تجربه می‌کند و می‌بیند.

چقدر برای اینکه بتوانید فرم کودکانه یا نوجوانانه را در کارهایتان حفظ و پررنگ‌تر کنید، تمرین می‌کنید؟

نمی‌توان گفت که چقدر تمرین می‌کنم، زیرا همیشه در حال تصویرسازی هستم اما نکتۀ اصلی این است که کار و انیمیشن کودک بسیار می‎بینم و برای اینکه بتوانم یک فرم را حفظ کنم به تجربه‌ام برمی‌‌گردد. برخی موارد دیگر مثل؛ شاداب نگه داشتن رنگ ها در تصاویر به روحیات خود تصویرگر برمی‌گردد، به شخصه تصورات پررنگی دارم و رنگ در زندگی من به وضوح مشهود است. به همین دلیل راحت‌تر می‌توانم کار کودک را انجام بدهم. کار کودک و نوجوان ارتباط مستقیم با روحیه فرد دارد. بسیاری از نویسنده ها و تصویرگران در دنیای بزرگسال ماهر هستند و از دنیای کودکان دور هستند. من بیشتر در فضای کودک و نوجوان زیر ۱۵سال فعالیت دارم و زمانی که متن و تصویر وارد پیچیدگی های بزرگسالی می‌شود شاید ‌نتوانم از عهدۀ آن بربیایم زیرا بیشتر درگیر کارهای کودکان بوده‌ام. البته در حال حاضر خودم را با این چالش مواجه کرده‌ام که سن کارهایم را بالاتر ببرم و به سمت کار نوجوان بروم. به همین دلیل بیشتر روی طراحی و ارزش های خطی وقت می‌گذارم. شاید این موارد در تصویرگری کودکان خیلی برجسته نباشد و سطح و رنگ اهمیت بیشتری داشته باشد درست برعکس نقاشی بزرگسال که بیشتر خط، فضا و حس درونی اهمیت دارد.